فرزدق، همام بن غالب

    از ویکی‌نور
    فرزدق، همام بن غالب
    NUR19079.jpg
    لقبفَرَزدَق
    نام پدرغالب
    ولادت20ق
    محل تولدبصره
    رحلت110ق
    مدفنبصره
    پیشهشعر، نقل حدیث

    هَمّام بن غالِب، مشهور به «فَرَزدَق» (20-110ق)، از شاعران نامور و بدیهه‌سرای طبقه اول دوره اموی که بیش از هفت دهه شعر سرود و در ترویج و غنی‌سازی فرهنگ و واژگان زبان عربی استادانه ‌کوشید. او باآنکه با امویان ارتباط داشت و برخی را مدح و بعضی را هجو می‌کرد، به ستایش اهل‌بیت(ع) نیز پرداخته است. ديوان الفرزدق، از یادگارهای ادبی اوست.

    نام‌گذاری

    اسمش همام بن غالب بن صعصعه تمیمی، کنیه‌اش ابوفراس و معروف به فرزدق است و به این جهت این لقب را به او دادند که صورت گرد و کریه وی را به خُبزه (چونه و خمیرى افتاده در تنور) تشبیه کردند[۱].

    ولادت

    هرچند در منابع تاریخی، تاریخ ولادتش نیامده، ولی پژوهشگر معاصر، علی فاعور بدون استناد به هیچ منبعی گفته است: سال 20ق، در بصره به دنیا آمد[۲].

    اهمیت اشعار

    • شعر فرزدق چنان ارزشی در زبان و ادبیات عربی داشت که گفته شده است: «لولا شعر الفرزدق لذهب ثلث لغة العرب و لولا شعره لذهب ثلث أخبار الناس»[۳]؛ یعنی: اگر اشعار فرزدق نبود، یک‌سوم زبان عربی از بین می‌رفت و همچنین یک‌سوم اخبار مردمان فراموش می‌شد.

    پاسخ ادیبانه

    • امام حسین(ع) وقتی به منزل «صفاح» رسید، در آنجا فرزدق شاعر را دید که از عراق می‌آید و می‌خواهد به مکه برود، بعد از سلام، امام(ع) پرسید: مردم عراق چگونه بودند؟ فرزدق جواب داد: «قلوبهم معك و سيوفهم عليک»[۴]؛ یعنی: دل‌هایشان با توست، ولی شمشیرهایشان برضدّ تو.

    مادح خورشید

    • قصیده میمیه فرزدق در مدح امام سجاد(ع) که با این بیت شروع می‌شود:
    .
    هذا الذي تَعرفُ البَطحاءُ وطأتَهو البيتُ يَعرفُه و الحِلُّ و الحَرَمُ

    بر محبت و ارادت او به اهل ‌بیت عصمت و طهارت(ع) دلالتی روشن دارد و از شاهکارهای شعر عربی شمرده می‌شود.

    وفات

    • فرزدق سال 110ق، در بصره، جان به جان‌آفرین تسلیم کرد[۵].

    پانویس

    1. ر.ک: مرزبانی، محمد، ص537-538
    2. ر.ک: علی فاعور، ص5
    3. ر.ک: الطهراني، ج1، ص344
    4. ر.ک: الدينوري، ج1، ص245
    5. ر.ک: الطهراني، ج1، ص344

    منابع مقاله

    وابسته‌ها