کسایی، علی بن حمزه
| کسایی، علی بن حمزه | |
|---|---|
 | |
| نام پدر | حمزه |
| ولادت | 119ق |
| محل تولد | کوفه |
| رحلت | ۱۸۹ق |
| مدفن | در راه طوس در زنبویه، از روستاهای ری |
| اطلاعات علمی | |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
علی بن حمزه کسایی (119-۱۸۹ق)، شاعر، سرآمد علم نحو و قرائت و یکی از قاریان هفت‌گانه در قرن دوم هجری قمری در بغداد، کتاب او به نام معاني القرآن از مهم‌ترین آثار در زمینه واژه‌شناسی قرآن کریم است.
ولادت و تربیت
- ابوالحسن علی بن حمزة بن عبدالله بن عثمان اسدی کوفی، مشهور به کسایی هرچند در کوفه زاده شد، ولی اصالت ایرانی داشت و بغداد را وطن خودش قرار داد. او قرائت قرآن را از حمزه زیات و محمد بن عبدالرحمن بن ابی‌لیلا آموخت[۱].
- کسایی همچنین از امام صادق(ع)، سلیمان بن ارقم و اعمش و ابوبكر بن عیاش، حدیث شنید[۲].
تدریس و آفرینش ادبی
- دانشورانی مانند قاسم بن سلام، یحیی فراء، خلف احمر و جمعی دیگر از شاگردان ممتاز کسایی در روایت و قرائت بودند[۳].
- کسایی، شاعری کم‌گوی بود. از جمله اشعار او، قصیده‌ای در مدح و ضرورت دانش نحو است[۴] با این سرآغاز:
| إِنَّمَا النَّحْوُ قِياسٌ يتَّبَعْ | وَ بِهِ فِي كُلِّ أَمْرٍ ينْتَفَعْ |
ارتباط با عباسیان
کسایی مدتی با صحرانشینان زندگی کرد و در میان قبایل مختلف گشت و از فصیحان آنان، کلام عرب را شنید؛ تا اینکه در نقل کلام عرب و لغت سرآمد گردید. وقتی کسایی از بادیه بازگشت، مهدی عباسی او را نزد خود خواند و او را از خاصّان خود قرار داد. از آن به بعد به‌عنوان معلم ادبیاتِ هارون‌الرشید و پس از او امین (فرزند هارون) تعیین شد. به‌تدریج نزد امین از منزلت بالایی برخوردار شد، تا آنجا که امین، او را از همنشینان خود قرار داد[۵].
وفات
کسایی سرانجام در سال 189ق، در ری، جان به جان‌آفرین سپرد[۶].
آثار
- ما تلحن فيه العامة (کسایی).
- معاني القرآن (کسایی).
- المصادر.
- الحروف.
- القرائات.
- النوادر.
- مختصر في النحو.
- المتشابه في القرآن[۷].
پانویس
منابع مقاله
- الداوودي، شمس‌الدین، «طبقات المفسرين»، دارالكتب العلمية، بیروت.
- الزركلي، خيرالدين، «الأعلام»، دارالعلم للملايين، بیروت، 1980م.
- الأمين، السيد محسن، «أعيان الشيعة»، تحقیق و تخریج: حسن الأمين.
- الذهبي، شمس‌الدين، «تاريخ الإسلام»، تحقیق عمر عبدالسلام التدمري، دارالكتاب العربي، بیروت، 1413ق.
- ترمانینی، عبدالسلام، «رویدادهای تاریخ اسلام»، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.