کسایی، علی بن حمزه

    از ویکی‌نور
    کسایی، علی بن حمزه
    NUR01998.jpg
    نام پدرحمزه
    ولادت119ق
    محل تولدکوفه
    رحلت۱۸۹ق
    مدفندر راه طوس در زنبویه، از روستاهای ری

    علی بن حمزه کسایی (119-۱۸۹ق)، شاعر، سرآمد علم نحو و قرائت و یکی از قاریان هفت‌گانه در قرن دوم هجری قمری در بغداد، کتاب او به نام معاني القرآن از مهم‌ترین آثار در زمینه واژه‌شناسی قرآن کریم است.

    ولادت و تربیت

    • ابوالحسن علی بن حمزة بن عبدالله بن عثمان اسدی کوفی، مشهور به کسایی هرچند در کوفه زاده شد، ولی اصالت ایرانی داشت و بغداد را وطن خودش قرار داد. او قرائت قرآن را از حمزه زیات و محمد بن عبدالرحمن بن ابی‌لیلا آموخت[۱].
    • کسایی همچنین از امام صادق(ع)، سلیمان بن ارقم و اعمش و ابوبكر بن عیاش، حدیث شنید[۲].

    تدریس و آفرینش ادبی

    • دانشورانی مانند قاسم بن سلام، یحیی فراء، خلف احمر و جمعی دیگر از شاگردان ممتاز کسایی در روایت و قرائت بودند[۳].
    • کسایی، شاعری کم‌گوی بود. از جمله اشعار او، قصیده‌ای در مدح و ضرورت دانش نحو است[۴] با این سرآغاز:
    إِنَّمَا النَّحْوُ قِياسٌ يتَّبَعْوَ بِهِ فِي كُلِّ أَمْرٍ ينْتَفَعْ

    ارتباط با عباسیان

    کسایی مدتی با صحرانشینان زندگی کرد و در میان قبایل مختلف گشت و از فصیحان آنان، کلام عرب را شنید؛ تا اینکه در نقل کلام عرب و لغت سرآمد گردید. وقتی کسایی از بادیه بازگشت، مهدی عباسی او را نزد خود خواند و او را از خاصّان خود قرار داد. از آن به بعد به‌عنوان معلم ادبیاتِ‌ هارون‌الرشید و پس از او امین (فرزند‌ هارون) تعیین شد. به‌تدریج نزد امین از منزلت بالایی برخوردار شد، تا آنجا که امین، او را از همنشینان خود قرار داد[۵].

    وفات

    کسایی سرانجام در سال 189ق، در ری، جان به جان‌آفرین سپرد[۶].

    آثار

    پانویس

    1. ر.ک: الداوودي، ج1، ص405
    2. ر.ک: الذهبي، ج۱۲، ص300
    3. ر.ک: الذهبي، ج۱۲، ص۳۰۱
    4. ر.ک: الأمين، ج8، ص233
    5. ر.ک: ترمانینی، ج۱، ص۴۲۸
    6. ر.ک: الزركلي، ج4، ص283
    7. ر.ک: الزركلي، ج4، ص283

    منابع مقاله

    1. الداوودي، شمس‌الدین، «طبقات المفسرين»، دارالكتب العلمية، بیروت.
    2. الزركلي، خيرالدين، «الأعلام»، دارالعلم للملايين، بیروت، 1980م.
    3. الأمين، السيد محسن، «أعيان الشيعة»، تحقیق و تخریج: حسن الأمين.
    4. الذهبي، شمس‌الدين، «تاريخ الإسلام»، تحقیق عمر عبدالسلام التدمري، دارالكتاب العربي، بیروت، 1413ق.
    5. ترمانینی، عبدالسلام، «رویدادهای تاریخ اسلام»، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.


    وابسته‌ها