سندبادنامه
| نام کتاب | سندباد نامه |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | کمال‌الدینی، محمدباقر (محقق)
ظهیری سمرقندی، محمد بن علی (نويسنده) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | PIR 5004 /س8 |
| موضوع | نثر فارسی - قرن 6ق. |
| ناشر | مرکز پژوهشی ميراث مکتوب |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1381 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE14372AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى:
«سندبادنامه» اثر فارسى محمد بن على ظهيرى سمرقندى، كتابى است پيرامون علم اداره مملكت و رفتار با رعيت در قالب حكايات و قصص كه در نيمه اول قرن هفتم هجرى، به رشته تحرير درآمده است.
ساختار:
كتاب با مقدمه مقدمه محقق (دكتر سيد محمد باقر كمال الدينى) آغاز شده است و متن شامل يك حكايت اصلى و سى و سه حكايات فرعى مى‌باشد.
ساختار اين اثر، با كليله و دمنه همانندى دارد يعنى يك داستان اصلى كه در ضمن آن داستان‌ها و قصه‌هاى ديگرى نيز مى‌آيد و آن داستان اصلى شبيه داستان سياوش و سودابه و قصه يوسف و زليخا است.
مؤلف، كتاب را با بهره‌گيرى از آيات قرآن، احاديث، سروده‌ها و اشعار فارسى و عربى، آرايه‌هاى گوناگون ادبى؛آن‌گونه كه در آن دوره معمول بوده، به نثر فنى آراسته است.
در عبارات كتاب، صنايع و آرايه‌هاى ادبى مانند سجع، جناس، مراعات نظير و موازنه، فراوان ديده مى‌شود. همچنين مؤلف، مترادفات فراوانى در كتاب به كار مى‌برد مانند: حيلت و مكر، خداع و غدر هزيمت و فرار و...
نويسنده در ذكر نام‌هاى اماكن و جغرافيايى، به محل آن‌ها، اهتمام زيادى نداشته، بلكه سعى در آوردن كلمات هم وزن دارد مانند عبارت«سفرى شاق به جانب عراق».
گزارش محتوا:
محقق در مقدمه، به صورت كامل، پيرامون كتاب مطالبى را بيان نموده و شرح داده است.وى در ابتدا، به اين نكته اشاره دارد كه در مورد ايرانى يا هندى بودن اصل داستان سندباد، بين محققان و نويسندگان، اختلاف وجود دارد اما وى معتقد است تحقيقات يك دانشمند آمريكايى نشان مى‌دهد كه اصل كتاب، ايرانى است و در اين زمينه قرائنى را بيان مى‌نمايد. سپس چند ترجمه فارسى از كتاب را نام مى‌برد از جمله منظوم رودكى، منظوم ارزقى هروى، تحرير ظهيرى سمرقندى و تحرير دقايقى مروزى و پيرامون هر يك شرح و توضيح مى‌دهد.
وى همچنين در مورد ارزش ادبى و سبك كتاب، حكايت‌هاى مندرج در آن، تاثير كتاب در ادبيات ايران و جهان و ضرورت تصحيح آن، مطالبى را ذكر كرده است.
متن كتاب، شامل يك حكايت اصلى و سى و سه حكايت فرعى است. خلاصه حكايت اصلى كتاب بدين شرح است:
«پادشاه عادل و رعيت‌پرورى پس از سال‌ها صاحب فرزندى شد و تربيت او را به سندباد حكيم سپرد. او صاحب علم و جمال شده و زنى از زنان حرم، عاشق او گرديد و به او گفت اگر مرا به وصال برسانى، شاه را مسموم و تو را شاه مى‌كنم اما وى قبول نكرده و زن او را پيش شاه متهم كرد و سپس با تدبير سندباد، بى‌گناهى او اثبات شد».
مؤلف، عناوين حكايات، اشعار و ابيات را ذكر كرده و سپس به توضيح مى‌پردازد.
در پايان كتاب، تعليقاتى بيان شده كه در آن‌ها، آيات، روايات، اشعار و ابيات فارسى و عربى و امثالى كه در متن آورده شده ترجمه گرديده است.
وضعيت كتاب:
كتاب، در عصر نوح بن منصور سامانى، توسط مردى به نام خواجه عميد ابو الفوارس قناوزى به فارسى ترجمه شده و در سال 600ق، مؤلف آن ترجمه را بازنويسى كرده است.
فهرست موضوعات و مطالب در ابتدا و فرهنگ لغات كه كلمات و اصطلاحات كتاب را ترجمه مى‌كند، در پايان كتاب ذكر شده است.
در پاورقى‌ها، به اختلاف نسخ اشاره شده است.
منابع:
مقدمه و متن كتاب.