رد المحتار علی الدر المختار شرح تنویر الأبصار
| رد المحتار علی الدر المختار شرح تنویر الأبصار | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن عابدین، محمدامين (نويسنده)
عبدالموجود، عادل احمد (محقق) معوض، علی محمد (محقق) اسماعیل، محمد بکر (مقدمهنويس) تمرتاشی، محمد بن عبدالله (نويسنده) حصکفی، محمد بن علی (نويسنده) ابن عابدین، محمد بن محمدامین (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | الدر المختار: شرح تنویر الابصار. شرح ** تنویر الابصار. شرح ** تکمله ابن عابدین ** حاشیه ابن عابدین ** حاشیه قره عیون الاخیار لتکمله رد المحتار علی الدر المختار: شرح تنویر الابصار |
| ناشر | دار الکتب العلمية ** دولة الکویت. وزارة الأوقاف و الشؤون الاسلامیة |
| مکان نشر | لبنان - بیروت ** کویت - کویت |
| سال نشر | 1406ق - 1415ق |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| موضوع | تمرتاشی، محمد بن عبد الله، 939 - 1004ق. تنویر الابصار - نقد و تفسیر - حصکفی، محمد بن علی، 1025 - 1088ق. الدر المختار: شرح تنویر الابصار - نقد و تفسیر - فقه حنفی - قرن 10ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 12 |
| کد کنگره | /ت8 ت90232 173 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
رد المحتار علی الدر المختار شرح تنوير الأبصار، اثری از محمد امین بن عمر بن عبدالعزیز بن احمد، مشهور به ابن عابدین (1198-1252ق)، از فقهای مذهب حنفی است. این اثر همراه با تکمله‌ی از فرزند نویسنده بر این اثر است و توسط عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض تحقیق شده و تعلیقاتی بر آن افزوده شده است.
نوشتار حاضر حاشیه‌ای بر کتاب «الدر المختار» نوشته محمد بن على بن محمد بن عبدالرحیم الحصکفى (م 1088ق) که خود شرحی بر کتاب «تنوير الابصار» نوشته شمس‌الدین محمد بن عبداللّه بن احمد بن تمرتاش غزى حنفى (م 1004ق) است. شرح یادشده از جمله شرح‌های مختصر است که نویسنده بخشی از آن را از دیگر کتاب ناتمام خود به نام «خزائن الأسرار و بدائع الأفكار في شرح تنوير الأبصار»، مختصر کرده است[۱]. حاشیه ابن عابدین نام دیگری است که نوشتار حاضر در برخی منابع به آن شهرت یافته است[۲].
ازآنجاکه کتاب «الدر المختار»، شرحی مختصر بوده و این امر فهم مطالب آن را برای دانش‌پژوهان دشوار می‌نموده، نویسنده بر آن شده تا با نوشتن این حاشیه، علاوه بر افزودن به غنای مباحث مطرح‌شده، فهم آن را نیز برای مخاطب میسر سازد[۳].
نویسنده در نگارش این اثر از سخنان عالمان متأخر همچون کمال‌الدین بن همام (متوفای 861ق) و شاگرد وی محمد بن محمد بن امیر حاج (م 879ق)، احمد بن یونس بن محمد، معروف به ابن شبلی (متوفای 947ق)، شیخ اسماعیل حائک و... بهره برده است[۴].
محتوای کتاب در دو قسمت آمده است. قسمت نخست آن به شرح «الدر المختار» و قسمت دیگر آن به حاشیه اختصاص یافته است. روش نویسنده در این حاشیه نخست ذکر عبارتی از شرح میان پرانتز و در ادامه بیان و توضیح تفصیلی پیرامون عبارت یادشده است[۵] و در مواردی در ذیل واژه «أقول» نظرات خود را ابراز کرده است[۶]. وی همچنین مطالب تکمیلی خود را ذیل عنوان «فائده»[۷]، همچنین «تنبیه»[۸] یا «تتمه» ذکر کرده است[۹].
شایان ذکر است دو جلد از این مجموعه به تکمله رد المحتار نوشته علاءالدین محمد بن محمد بن امین بن عابدین (م 1306ق)، از فقهای مذهب حنفی تعلق دارد. نویسنده حاشیه «رد المحتار» را تکمیل کرده و آن را «قرة عيون الأخيار لتكملة رد المحتار علی الدر المختار شرح تنوير الأبصار» نام نهاده است[۱۰]. وی نگارش اثر خود را در تاریخ 1290ق، به پایان رسانده است[۱۱]. مطالب تکمله به روش کتاب رد المحتار بوده و از بحث هبه (دعوی هبه) آغاز شده است[۱۲].
محقق علاوه بر مقابله کتاب با نسخه‌های مختلف، مقدمه‌ای مشتمل بر اوضاع سیاسی و علمی دوران نویسنده، مطالبی پیرامون فقه حنفی و کتاب حاضر آورده است. وی همچنین به آدرس‌دهی آیات، استخراج و مستندسازی احایث و معرفی برخی از شخصیت‌ها و همچنین به مقایسه برخی از مسائل فقهی بر اساس مذاهب فقهی مختلف و بیان دلایل هریک از آنها در پاورقی کتاب پرداخته است[۱۳].
پانویس
- ↑ ر.ک: متن کتاب، ج1، ص90؛ بغدادى، اسماعیل، ج1، ص447؛ بوسنینه، منجى، ج7، ص33؛ حبشى، عبدالله محمد، ج1، ص779
- ↑ ر.ک: مقدمه تحقیق، ج1، ص54؛ سرکیس، یوسف الیان، ج1، ص 152؛ بوسنینه، منجى، ج7، ص34
- ↑ ر.ک: متن کتاب، ج1، ص70-72
- ↑ ر.ک: همان، ص70
- ↑ ر.ک: همان، ص109
- ↑ ر.ک: همان، ص139 و 188
- ↑ ر.ک: همان، ص198
- ↑ ر.ک: همان، ص196
- ↑ ر.ک: همان، ص272
- ↑ ر.ک: مقدمه محقق، ج1، ص56
- ↑ ر.ک: سرکیس، یوسف الیان، ج1، ص155؛ حبشى، عبدالله محمد، ج1، ص782
- ↑ ر.ک: متن کتاب، ج11، ص17
- ↑ ر.ک: مقدمه تحقیق، ج1، ص58
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- سرکیس، یوسف الیان، «معجم المطبوعات العربية و المعربة»، قم، کتابخانه عمومى حضرت آیت‌الله‌العظمى مرعشى نجفى(ره)، 1410ق، چاپ اول.
- بغدادى، اسماعیل، «إيضاح المكنون في الذیل على كشف الظنون عن أسامي الكتب و الفنون»، بیروت، دارإحياء التراث العربي، بی‌تا، چاپ اول.
- بوسنینه، منجى، «موسوعة أعلام العلماء و الأدباء العرب و المسلمين»، تونس، جامعة الدول العربية، المنظمة العربية للتربية و الثقافة و العلوم، 1425ق، چاپ اول.
- حبشى، عبدالله محمد، «جامع الشروح و الحواشي»، ابوظبی، هيئة أبوظبي للثقافة و التراث، المجمع الثقافي، 1427ق، چاپ دوم.