درسنامه عرفان امام خمینی(س)

درسنامه عرفان امام خمینی
پدیدآوران	صادقی ارزگانی، محمدامین (نویسنده)
ناشر	مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)، چاپ و نشر عروج
مکان نشر	تهران
سال نشر	1389
موضوع	خمینی، روح‌الله رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران -۱۲۷۹، -۱۳۶۸ --نظریه درباره عرفان
کد کنگره	‏۱۵۷۴DSR/۵/ع۴د۴ ۱

درسنامه عرفان امام خمینی تألیف محمدامین صادقی اُرزگانی (متولد 1341ش)، این کتاب به طور مشخص در پی پاسخ این سوال است که عرفان امام خمینی(س) چیست؟

عرفان اسلامی رشته‌ای است از رشته‌های پر طرفدار از علوم اسلامی. امام خمینی در جامعیت علمی، جزو معدود عالمان وارسته‌ای است که در دانش‌های عقلی و نقلی به مدارج عالی رسیده بود و در عرصه‌های مختلف از جمله عرفان آثار کتبی و عینی فراوان و ماندگاری دارد. درس نامه‌ی عرفانی امام خمینی(ره) در پاسخ به این پرسش است که عرفان امام خمینی(ره) چیست؟ و در ساحات مختلف هستی شناسی، انسان‌شناسی، سیر و سلوک و انجام شناسی چه آموزه‌ها و راه کارهای عرفانی ارائه داده است؟

در این پژوهش سعی شده ره آورد عارفان راستین و خاستگاه وحیانی سخنان آنان که در عرفان امام به زیبایی و عنایت ویژه و کارشناسانه باز خوانی شده و با تهذیب و اصلاح و با مستندات وحیانی آن ارائه گردیده با بیان ساده و قابل فهم برای عموم طرح و تبیین گردد تا از این رهگذر گامی هر چند کوچک در جهت احیای معارف مهجور اسلامی برداشته شود.

درسنامه‌ی عرفان امام خمینی(ره) در 6 فصل، فصل بندی شده است که بدین قرارند: کلیات، معرفت‌شناسی عرفانی، هستی شناسی عرفانی، انسان‌شناسی عرفانی، سیر و سلوک عرفانی و انجام شناسی عرفانی.

نگرش به عرفان نظری و نیز تبیین خطوط کلی راه و رسم سلوک الی الله از منظر عارف کاملی مانند امام خمینی سزاوار تحقیق و پژوهش جدی است. در س نامه عرفان امام خمینی گامی در این راستا می‌باشد که محقق ارجمند حجت‌الاسلام والمسلمین محمد امین صادقی موفق به نگارش آن گردیده است.

این اثر ارزشمند در شش فصل طبقه بندی شده است. و این شش فصل سعی در معرفی و تبیین عرفان حضرت امام(ره) دارند.

فصل اول: در قالب کلیات به چیستی عرفان، عرفان عملی و نظری، نسبت عرفان و تصوف، نسبت عرفان و اخلاق، نسبت عرفان و فلسفه، نسبت عرفان و کلام، موضوع عرفان اسلامی مبادی و مسائل عرفان،خاستگاه عرفان اسلامی، فرایند تاریخی عرفان اسلامی، برخی از ویژگی‌های عرفان امام خمینی(ره) پرداخته است.

اکنون به برخی ویژگی‌های عرفان امام خمینی(ره) اشاره می‌گردد: عرفان امام خمینی احیاگر عرفان راستین و همان معنویتی است که اصحاب سرّ امام عارفان علی ابن ابیطالب از نفس قدسی او چهره به چهره دریافت کرده‌اند.2- در عرفان امام خمینی جلوه تأثیر پذیری از انوار ولایت در عصر غیبت به زیبایی نمایان شده است. امام خمینی نیز در عصر غیبت صاحب ولایت زندگی خویش را ندید ولی جان او با نور ولایت و معنویت عجین شده بود.3- در عرفان امام بین مُلک و ملکوت به زیبایی جمع شده است بسیاری از علما چون نتوانسته‌اند بین ملک و ملکوت جمع کنند)زندگی اجتماعی و زهد(گوشه گیری و انزوا اختیار کرده‌اند.4- در عرفان امام سعی شده که چالش میان فقاهت و عرفان که همواره به نحوی وجود داشته است برطرف گردد.5- یکی دیگر از ویژگی‌های عرفان امام این است که برای مخالفان عرفان هدایت گر و برای موافقان آموزنده و اطمینان بخش است.6- اصول بنیادین اعتقادی در ساحات مختلف توحید و خداشناسی، امامت شناسی، انجام شناسی،وحی شناسی و مانند آن در آموزه‌های امام خمینی با افقی متعالی تر تبیین شده است.

فصل دوم: معرفت‌شناسی عرفانی است که در مورد مفهوم معرفت، تفاوت معرفت عرفانی باسایر شناخت‌ها، قلمرو معرفت عرفانی، ملاک سنجش اعتبار معرفت عرفانی، تفاوت تجربه عرفانی و کشف نبوی به سخن پرداخته است.

فصل سوم: هستی شناسی عرفانی در دسته‌بندی ذیل بیان می‌کند.این دسته‌بندی از این قرار است: معرفت وجود، وحدت وجود، ظهور تجلیات وجود، عوالم و تعنیات کلی وجود.

فصل چهارم: بیان کننده بحث انسان‌شناسی عرفانی است که به تعریف انسان، حکمت آفرینش انسان، انسان هدف آفرینش، انسان و خلافت الهی، انسان و صورت الهی، انسان و روح الهی، انسان و کرامت الهی،جلوه‌ای از اسرار وجودی زن، جلوه‌ای از سیمای انسان کامل می‌پردازد و در قسمت انسان و کرامت الهی درباره کرامت، کرامت ذاتی،کرامت اکتسابی، کرامت اخروی به بیان مطلب پرداخته و در قسمت جلوه‌ای از اسرار وجودی زن سخن از خلقت با کرامت، گل واژه‌ی آفرینش، محبوبه‌ی خلقت، بنیان‌گذار رحامت، مظهر نفس کل، سلوک معنوی و عرفانی، اسوه‌های معنویت و عرفان می‌گوید. در باب جلوه‌ای از سیمای انسان کامل درباره‌ی مصداق انسان کامل و برخی مقامات و ویژگی‌های انسان کامل مثل خلافت الهی، قدرت تصرف در عالم، مقام عبودیت مطلقه، مقام عصمت مطلقه، مقام نبوت و رسالت، مقام امامت به بیان مطلب می‌پردازد.

در فصل پنجم: سیر و سلوک عرفانی و مراحل آن را تبیین می‌کند. و این سیر و سلوک را در مراحل زیر دسته‌بندی می‌کند، یقظه یعنی بیداری، توبه بازگشت، عزم و اراده، مشاره، مراقبه، محاسبه، عشق و محبت، پیوند شریعت، طریقت و حقیقت، رفرف وصال که در نماز عارفانه و حج عارفانه تبیین می‌شود.

حال باید دید که نماز عارفانه چیست؟ نماز عارفانه همان نمازی است که در آموزه‌های اهل‌بیت از آن به نماز احرار وآزادگان یاد شده چنان که قبلاً اشاره شد این عبادت در واقع ظهور و جوشش عشق و محبت عاشقان عبادتگر است که خداوند را نه از روی ترس و یا طمع بلکه از روی عشق و محبت پرستش می‌کنند از این رو امام خمینی نماز واقعی را حقیقت معراج مؤمنین و سرچشمه معارف اصحاب عرفان و اهل یقین می‌داند.

در فصل ششم: انجام شناسی عرفانی تبیین می‌شود. این بخش به سه سرفصل اصلی تقسیم شده است؛ پدیده‌یمرگ، عالم برزخ، معاد یا حیات اسرار آمیز.

پدیده مرگ را در ابعاد مختلفی بررسی کرده است. چیستی مرگ، سر ناخوشایندی مرگ، وجودی بودن مرگ، ظهور ولایت هنگام احتضار،حکمت و چرایی مرگ و اقسام مرگ.

عالم برزخ در چیستی برزخ، چگونگی برزخ و حیات برزخی، تکامل برزخی، سرّ فشار قبر, معاد در چیستی معاد،معاد جسمانی و روحانی، کارنامه‌ی اعمال، صراط،جلوه‌ای از اسرار بهشت و نیز در این بخش بررسی می‌شود.

منابع مقاله

بی‌نام، طوبی اندیشه (سطح دوم)، سیر مطالعاتی اندیشه‌های حضرت امام خمینی(ره)