سؤالات أبي‌حاتم السجستاني لأصمعي و رده عليه فحولة الشعراء
سؤالات أبي‌حاتم السجستاني لأصمعي و رده عليه فحولة الشعراء، مجموعه‌ای است از سؤالاتی که سهل بن محمد بن عثمان بن یزید جشمی (متوفی 255ق/ 869م)، معروف به «ابوحاتم سجستانی»، مقری و ادیب بصری، از عبدالملک بن قریب اصمعی (حدود 123- 216ق) در موضوعات و مسائل لغوی و ادبی و فحولت شعرا پرسیده که با تحقیق و تعلیق محمد عوده سلامه و بازنگری رمضان عبدالتواب، منتشر شده است.
| سؤالات أبي حاتم السجستاني للأصمعي و رده علیه فحولة الشعراء | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابوحاتم سجستانی، سهل بن محمد (نويسنده)
ابو حری، محمد عوده سلامه (محقق) عبدالتواب، رمضان (مصحح) |
| ناشر | مکتبة الثقافة الدينية |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | 1414ق - 1994م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
محقق کتاب معتقد است با توجه به محتوای اثر، نمی‌توان آن را تنها به اصمعی و یا به ابوحاتم، نسبت داد؛ به‌ویژه با توجه به این نکته که ابوحاتم، در بسیاری از مسائل و موضوعات کتاب، پرسشگر و سؤال‌کننده بوده و اصمعی، در مقام پاسخ به سؤالات برآمده است؛ هرچند در برخی موارد نیز روایات یا مطالبی از ابوحاتم یا اصمعی، نقل گردیده که مورد سؤال و پرسش نمی‌باشد و به همین دلیل است که وی تأکید دارد این کتاب را نمی‌توان به یکی از آنها، به‌تنهایی، منسوب نمود. به عقیده وی، این کتاب دقیقا شبیه سؤالات و پرسش و پاسخ مطرح‌شده میان نافع بن ازرق و ابن عباس می‌باشد و ازاین‌روست که وی، عنوانی برای کتاب برگزیده است که نمایانگر این موضوع باشد[۱].
به باور محقق، ارزش علمی کتاب و اهمیت آن را می‌توان در نظرات انتقادی مطرح‌شده در آن، درباره شاعران دوران جاهلیت و عصر اسلامی و نیز مبانی و اصولی که بر اساس آن، حکم به فحل بودن شاعری به‌جای شاعر دیگر شده، جستجو نمود. همه موارد ذکرشده، به‌علاوه شرح حال شاعران ذکرشده در کتاب، به‌اضافه تصحیح تحریفات و تصحیفاتی که محققین پیشین، متوجه آن نشده‌اند، بر ارزش و اهمیت کتاب، افزوده است[۲].
در این کتاب، قواعد و مبانی‌ای وضع شده که بر اساس آن، لفظ «فحل» بر شاعری اطلاق می‌گردد که از جمله آنها، فراوانی اشعار و خوبی آن می‌باشد؛ به‌عنوان مثال، بر این اساس، اصمعی در مقام رد فحولت حویدره، چنین گفته است: «لو قال مثل قصيدته خمس قصائد كان فحلا». همچنان‌که درباره کعب بن سعید غنوی گفته است: «ليس من الفحول إلا في المرثية، فإنه ليس في الدنيا مثلها»[۳].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه کتاب.