ابن عتائقى، عبدالرحمن بن محمد
| ابن عتائقى، کمال‌الدین عبدالرحمان بن محمد بن ابراهیم حلى | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | عبدالرحمان بن محمد بن ابراهیم حلى؛ |
| نام‌های دیگر | ابن عتائقى، کمال‌الدین عبدالرحمان بن محمد بن ابراهیم حلى؛ |
| لقب | کمال‌الدین؛ |
| تخلص | ابن عتائقى؛ |
| نام پدر | محمد بن ابراهیم حلى؛ |
| محل تولد | عراق؛ |
| محل زندگی | حله، فارس، اصفهان، نجف؛ |
| رحلت | د بعد از 788ق؛ |
| مدفن | نجف(محل وفات)؛ |
| خویشاوندان | |
| دین | اسلام؛ |
| مذهب | امامی(شیعه)؛ |
| پیشه | عالم و مؤلف؛ |
| اطلاعات علمی | |
| درجه علمی | عالم و مؤلف؛ |
| اساتید | على بن محمد کاشانى؛ |
| مشایخ | زهدری یا ابن زهدری؛ |
| شاگردان | على بن عبدالحمید؛ |
| برخی آثار | 1. الناسخ و المنسوخ، 2. شرح نهج البلاغه، 3. الارشاد فى معرفه مقادیر الابعاد؛ |
اِبْن‌ِ عَتائِقى، کمال‌الدین عبدالرحمان بن محمد بن ابراهیم حِلّى (د بعد از 788ق/1386م)، عالم و مؤلف امامى.
از جزئیات زندگى وی اطلاع چندانى در دست نیست، لیکن آثار او که بین 732 تا 788ق تألیف شده است، حدود زمان زندگى او را نشان مى‌دهد.
انتسابش به عتائق (روستایى در نزدیکى حله) موجب شهرت وی به این نام شده است.
زندگی و تحصیل
ابن عتائقى در حله تحصیل کرده و در 746ق سفری 20 ساله به فارس و اصفهان داشته و پس از مراجعت به عراق تا پایان عمر در نجف اقامت گزیده است. بهاءالدین على بن عبدالحمید نجفى در السلطان المفرج و کفعمى در المصباح دانش و منش وی را ستوده‌اند.
استادان و شاگردان
از استادان وی على بن محمد کاشانى صاحب تعریف الزبده و از شاگردانش على بن عبدالحمید را مى‌شناسیم و نیز از شخصى با نام زهدری یا ابن زهدری به عنوان شیخ روایت او یاد شده است.
آثار
ابن عتائقى دارای آثاری متعدد در زمینه‌های گوناگون است. در کتابخانه روضه حیدریه (غرویه) حدود 30 اثر از تألیفات وی نگاهداری مى‌شود که از آن‌ها 12 اثر به خط خود اوست.
بجز چند مورد تمامى آثار او شروحى است که بر تألیفات دیگران نوشته و یا آن‌ها را مختصر کرده است.
چاپی
تنها اثر چاپى وی کتاب:
1-الناسخ و المنسوخ،
است که در 1970م در نجف به کوشش عبدالهادی فضیلى به چاپ رسیده است.
ابن عتائقى در این کتاب، ضمن بیان معنای نسخ و انواع آن به بررسى آیات منسوخ پرداخته است.
خطى
برخى از آثار خطى وی عبارتند از:
1.الارشاد فى معرفه مقادیر الابعاد،
در هندسه، این کتاب که در 788ق تألیف آن به پایان رسیده، شرح باب چهارم از کتاب التذکره خواجه نصیرالدین طوسى است؛
2.الاولیات،
که مختصر الاوائل ابوهلال عسکری است و نسخه‌ای از آن در کتابخانه روضه حیدریه (غرویه) موجود است؛
3.الایضاح و التبیین،
در شرح مناهج الیقین علامه،
4.الدر المنتخب فى لباب الادب،
که نسخه‌ای از آن در کتابخانه روضه حیدریه (غرویه) یافت،
5. درر النقاد فى شرح الارشاد،
6. شرح پرسش‌های ابن میثم از خواجه نصیرالدین طوسى،
7. شرح دیوان المتنبى،
8. شرح نهج البلاغه،
در این اثر که معروف‌ترین تألیف وی به شمار مى‌آید، از چند شرح نهج البلاغه همچون شرح‌های ابن ابى الحدید و ابن میثم بحرانى استفاده شده است.
نسخه‌هایى از آن در برخى کتابخانه‌ها از جمله در نجف و خوی موجود است؛
9. غرر الغرر و درر الدرر، که مختصر الامالى سید مرتضى است[۱].
پانویس
- ↑ انصاری، محمد، ج4، ص210
منابع مقاله
انصاری، محمد، دائر‌ةالمعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائر‌ةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377.