استرآبادی (ابهام زدایی)

اِسْتَراباد یا اَسْتَراباد، نام‌ کهن‌ شهرستان‌ کنونی‌ گرگان در استان گلستان است. در سده‌های نخستین‌ اسلامی‌، استراباد مرکز ایالتی‌ به‌ همین‌ نام‌ در دوره صفویه، قاجار و اندکی‌ پس‌ از آن‌ بوده است.

استرآبادی ممکن است به هر یک از افراد زیر اشاره داشته باشد:

• محمد امین بن محمدشریف استرآبادى (متوفای 1036ق)، فقیه، متکلم، محدث، از علماى مشهور امامى در اوايل قرن يازدهم، از بنيان‌گذاران گرايش اخبارى.

• احمد بن تاج‌الدين حسن بن سيف‌الدين استرآبادى از علماى قرن دهم هجرى است.گفته شده سخنگویی زبر دست و منبری گرم و گیرا داشته، تا حدى كه مورد توجه بزرگان سياست و دانش زمان واقع شده و ارادتمندانى نيز داشته است.

• استرآبادی، سید علی (وفات:940ق)، عالم، فقیه، تاريخ دقيق ولادت او مشخص نيست اما بنا بر تحقيق، سيد‌ ‎شرف‌الدين كه از علماى قرن دهم هجرى است شاگرد شيخ نورالدين على بن عبدالعالى، معروف به محقق كركى مى‌باشد. از آثار او تأويل الآيات الظاهرة في فضائل العترة الطاهرة را می‌توان نام برد.

• على بن محمد استرآبادى (740-816ق)، معروف به مير سيد شريف جرجانى، از نامداران علم کلام، حکمت و ادب و منطق و از عالمان پرآوازه سده هشتم هجرى است. وی حنفی مذهب و اشعری مسلک است که بیشترین آوازه‌اش به دلیل شروح و حواشی ارزشمند وی بر آثار پیشینیان است.

• محمد بن على بن ابراهیم حسینی معروف به میرزا محمد استرآبادى (متوفای 1028-قبرستان حجون)، یکى از اعلام معروف شيعه در اوايل قرن يازدهم از اهالى گرگان است. میرزا، فقيهى محدث و عالمى ثقه و دانشمندى متقى و دين‌دار بود. او معرف رجال احاديث مسلمانان است. از آثار وى «منهج المقال في تحقيق احوال الرجال» و «آیات الأحکام».

• ملا محمدتقی بن محمد اسماعیل (وفات:1271ق- استرآباد)، از مشاهیر علمای شیعه است. وی از محمدتقی بن محمدرحیم تهرانی اصفهانی معروف به صاحب «هداية المُسْتَرشِدين»، اجازه‌ی اجتهاد گرفت.

• ابوجعفر محمدتقی بن عبدالوهاب استرآبادی (متوفای 1058ق)، فیلسوف، متکلم، شاعر، از اعلام قرن دوازدهم هجری

• شيخ مولى محمّد جعفر بن مولى سيف‌الدين استرآبادی (1197-1263ق)، معروف به شریعتمدار، عالم و مرجع بزرگ شیعی قرن سیزدهم هجرى قمرى

• میرزا محمدمهدی خان استرآبادی (متوفای ح1173ق) فرزند محمدنصير، منشى و وقايع‌نگار نادر شاه افشار. استرابادي، به گفته برخى‌از نویسندگان معاصرش، در شعر «كوكب» تخلص مى‌كرده است.

• شيخ رضى‌الدين محمد بن حسن استرآبادى (متوفای پس از 688ق)، معروف به «شيخ رضى» و ملقب به «نجم‌الائمه» از مفاخر دانشمندان شيعه در عرصه ادبيات عرب، صرف، نحو و بلاغت است و از آثار او می‌توان به شرح كافيه (در علم نحو) و ديگرى شرح شافيه (در علم صرف) اشاره کرد.

• محمدقاسم هندوشاه استرآبادى (977-1023ق)، معروف به فرشته، مورخ و پزشک شيعى ايرانى الاصل اهل استرآباد و كارگزار سلاطين احمدنگر و بيجاپور هند كه از وى با عنوان "غريبان" و "غريب‌زاده" نيز ياد شده است.

• سلطان حسين استرآبادى (994-1082ق)، فرزند سلطان محمد، عالم و خطیب شيعى، از شاگردان شيخ بهايى است كه پس از پايان تحصيلاتش در اصفهان، به زادگاهش استرآباد بازگشت و در آنجا به تأليف كتاب و ارشاد مردمان پرداخت.