رسالة فضل التصوف علی المذاهب
رسالة فضل التصوف علی المذاهب، منسوب به فقیه شافعی، زاهد و صوفی قرن چهارم هجری قمری و مؤسّس فرقه خفیفیه، ابوعبدالله محمد بن خفیف بن اسفکشاذ ضبی، مشهور به ابن خفیف و شیخ کبیر (269-۳۷۱ق)، صوفیان را برتر از محدّثان و فقیهان می‌شمارد. بانوی پژوهشگر معاصر، فاطمه علاقه این رساله مختصر را تصحیح کرده و در نشریه «معارف»، دوره پانزدهم شماره 1 و 2، فروردین و آبان 1377ش، منتشر ساخته و برای آن مقدمه‌ای نوشته و محمد بن خفیف و اثر حاضر را معرفی کرده است.
| رسالة فضل التصوف علی المذاهب | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن خفیف شیرازی، محمد بن خفیف (نويسنده)
علاقه، فاطمه (مصحح) برگ نیسی، کاظم ( مصحح) |
| ناشر | [بی نا] |
| مکان نشر | [بی جا] - [بی جا] |
| سال نشر | 13سده |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | AP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
صحت نسبت
- فاطمه علاقه، آمدن نام این اثر در مآخذی (مانند شرح حال ابن خفیف نوشته شاگرد شیخ کبیر، دیلمی با ترجمه فارسی جنید شیرازی و دایرة‌المعارف اسلام، جستجو در تصوف ایران و سیره ابن خفیف) را شاهدی بر صحت انتساب آن به شیخ کبیر شمرده است[۱].
انتقاد روشی
- متأسفانه شواهد کافی بر دقت و صحت این تصحیح، مشاهده نمی‌شود و رساله منتشرشده، از این منظر چندان که باید و شاید ارزنده و قابل اعتنا نیست و بلکه فاطمه علاقه خودش نیز همین نقص را از دیدگاهی دیگر تأیید کرده و برخی قسمت‌های نسخه خطی را علی‌رغم کوشش‌های فراوان، ناخواندنی دانسته است[۲].
انتقاد محتوایی
- نگارنده هرکسی که هست، مسلمانان را به 3 گروه (محدّثان، فقیهان و صوفیان) تقسیم می‌کند و برطبق دیدگاه خودش به توضیح برتری صوفیه بر دیگران می‌پردازد و بلکه افراط می‌ورزد و به کژراهه «خودستایی و غلوّ و مبالغه نسبت به صوفیه» و «مذمت و تحقیر نسبت به سنت و شریعت و حدیث‌شناسان و فقیهان و آگاهان به حلال و حرام الهی» نیز قدم می‌گذارد[۳].
نمونه مباحث
- نویسنده روایتی با مضمون «ذخیره نکردن آذوقه برای فردا» را مطرح می‌کند و با استفهام انکاری می‌پرسد: آیا این حالت جز در نزد صوفیان یافت می‌شود؟! [۴].
یادآوری: افزون بر آنکه باید همه ادله مسئله بررسی شود و بررسی و تبیین معنای صحیح زهد و تقسیم آن به زهد مثبت و منفی از دیدگاه اسلام، لازم است، ولی در اینجا گفتنی است که: با نظر به آنکه پدیده زهد در اسلام، قبل از تصوّف، پدیدار شده است، چگونه می‌توان گفت: «هر شخصی که به ذخیره‌سازی برای فردا نپردازد، صوفی است»؟!
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.