أسس الحدود و التعزيرات
| نام کتاب | أسس الحدود و التعزیرات |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. برگزیده |
| پدیدآورندگان | تبریزی، جواد (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 195/6 /ت2الف5 |
| موضوع | تعزیرات (فقه)
حدود (فقه) حقوق جزا (فقه) فقه جعفری - قرن 14 |
| ناشر | مطبعه مهر |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1417 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE24AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
أسس الحدود و التعزيرات جلد دوم از سلسله دروس خارج آیت‌الله میرزا جواد تبريزى است كه بر مبناى متن شرائع الاسلام سامان يافته و در آن احكام و مسايل مربوط به حدود و تعزيرات تحقيق شده است.
ساختار
شرحى تفصيلى و تعليماتى - استدلالى بر فتاوى، احكام و مسايل محقق حلى در شرائع الاسلام است كه به دليل طبقه بندى مناسب مباحث و توجه به فروعات مبتلى به در زندگى اجتماعى و فردى مورد توجه آیت‌الله تبريزى قرار گرفته است در هر مبحث در ذيل متن، تعاريف اصطلاحات، ادله فقهى و فروعات بررسى شده و با تكيه بر وسائل الشيعه مستندات هر حكم و نحوه استنباط و استخراج حكم فقهى تبيين شده است.
گزارش محتوا
ابتدا تعريف حد و تعزير مورد مناقشه قرار گرفته و اشكالات تعريف محقق حلى بيان شده است. محقق حلى حد را به هر عقوبت تعيين شده و تعزير را به عقوبت‌هاى معين نشده تعريف كرده است كه مؤلف با نقل عبارتى از مسالك، مقدر و معين نبودن تعزيرات را نپذيرفته و با ذكر مثال‌هايى مشخص ساخته كه تقدير در برخى از تعزيرات وجود دارد.
در ادامه افزون بر شواهد و مثال‌هاى منقول از مسالك، مثال‌هاى فقهى ديگرى از سوى مؤلف شناسايى شده است. اسباب حد و تعزير در ادامه بررسى گرديده و اين‌جا نيز در اسباب تعزير بر صاحب شرائع ايراد وارد شده است.
در مسايل و فروعات حد به تفصيل از حد زنا و آنچه در حكم زناست، حد قذف، حد شرب خمر، حد سرقت و حد قطع طريق بحث شده و احكام و مسايل آن بررسى شده است. در منابع فقهى و ادله احكام براى هر يك از جنايت‌ها، مجازات‌هاى معينى معرفى شده است. نويسنده ضمن بررسى و توضيح نظريات صاحب شرائع از احاديث و آياتى كه مستند اين حدود قرار گرفته‌اند و نحوه دلالت و كيفيت استنباط حكم فقهى از آنها بحث كرده و به مقايسه ميان مدلولات ادله فقهى پرداخته است. تكيه اصلى نويسنده بر روايات كتاب وسائل الشيعه است و اعتنايى به دليل عقل و اجماع ندارد.
در مبحث زنا از موجبات حد زنا، تعريف زنا، غير ذى حشفه، شروط حد زنا، نقش علم به حرمت، اختيار، بلوغ، دخول، تمكن، آزادى و ديگر شرايطى كه موجب تحقق حد زنا مى‌شوند و در راستاى طرح اين شرايط از مفهوم شبهه، اكراه، دعوى زوجيت، زناى فرد كور بحث شده است و از مبانى فقهى استنباط شده كه دعوى زوجيت موجب سقوط حد است. ادله مختلف ثبوت زنا از اقرار، بينه و شهادت بررسى شده و كيفيت انجام هر كدام از اين دلايل تشريح گرديده است.
اقسام حد زنا و زنا با محارم نسبى و سببى، زنا با محارم رضاعى و ديگر اشكال زنا و نيز حد هر كدام با تحقيق در روايات مربوطه و كيفيت اجراى مجازات‌ها تحليل شده و فروعات متعددى طرح شده است.
باب بعدى به لواط، حق و قيادت كه از توابع مبحث زنا هستند به همراه مسايل و ادله فقهى و مجازات خاص هر يك ارائه شده است. شرط مهم ديگر در پذيرش شاهد، طهارت مولد است كه مستندات متعددى از روايات در اهميت اين شرط طرح شده سپس احكام يد و نقش آن در اثبات مالكيت تبيين گرديده است. در مبحث سوم از موجبات حد قذف، مصاديق قذف، شرايط قاذف، مقذوف و احكام و مسايل هر كدام از اين فروعات و تشريح سنت و سيره پيامبر و ائمه و روايات بحث شده است.
سب النبى و سب ائمه و مدعيان نبوت و سحر در ذيل مبحث قذف مطرح شده و به عنوان گناهانى كه مجازات معين و مقدر شرعى دارند، مورد بررسى قرار گرفته‌اند.
در باب چهارم ضمن معرفى موجبات شرب خمر و مفهوم مسكر از حد شرب خمر و احكام فقاع و احكام عصير عنبى و نحوه اجرا و انجام حد و مجازات مربوطه بحث شده است باب پنجم در باره سرقت و احكام، شرايط و تكرار سرقت مى‌باشد.
از فروعات اين باب مشخص است كه در روايات و سنت معصومين شرايط سخت‌گيرانه‌اى جهت قطع دست دزد در نظر گرفته شده و توجه به اين شرايط مشخص مى‌سازد كه مفهوم سرقت موجب حد، به آسانى قابل تحقق نيست. در باب بعدى از مجازات محارب و كيفيت اجراى آن و تعذيب محارب سخن رفته و بخش بعدى به تعزيرات اختصاص يافته و در سه مبحث از احكام مرتد، احكام وطى بهيمه و استمنا بحث شده و مبحث پايانى به دفاع مشروع اختصاص يافته است.
پیوندها
مطالعه کتاب أسس الحدود و التعزیرات در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور