کواکبی، عبدالرحمان بن احمد
| کواکبی، عبدالرحمان بن احمد | |
|---|---|
 | |
عبدالرحمان بن احمد کواکبی (1271-1320ق/ 1854-1902م)، از متفکران، نویسندگان و دولت‌مردان برجسته سوری و صاحب کتاب «أم القری».
ولادت
وی در سال 1271ق/ 1854م، در شهر حلب سوریه، به دنیا آمد[۱].
تحصیلات
وی در حلب، در «المدرسة الكواكبية» که مدرسهای دینی بود، به تحصیل پرداخت و همچنین اطلاعات خوبی در علوم سیاسی و اجتماعی و تاریخ و فلسفه و غیره به دست آورد.
فعالیت‌ها
کواکبی زندگیاش را با مقاله‌نویسی برای مطبوعات آغاز کرد و در نشریه‌های «الفرات»، «الشهباء» و «اعتدال» فعالیت کرد، اما پس از مدت کوتاهی این نشریه‌ها توسط دولت وقت توقیف شد. وی پس از آن به آموختن حقوق پرداخت و دفتر وکالتی در حلب، افتتاح کرد. کواکبی از نوشتن علیه حکومت و حاکمان ستمکار دست‌بردار نبود؛ ازاین‌رو از سوی حکومت عثمانی در حلب مورد فشار و بازخواست قرار گرفت تا جایی که نتوانست زندگی در کشورش را تحمل کند و در سال 1316ق/1899م، مخفیانه به کشور مصر مهاجرت کرد و در این کشور بر شهرتش افزوده شد و عده زیادی به شاگردی از وی پرداختند و او در ردیف عالمان بزرگ زمان خود قرار گرفت.
اندیشه
نگاه ژرفی که کواکبی نسبت به مسائل جاری جهان اسلام داشت، وی را در شمار اصلاحگران عصر حاضر قرار داده است. کواکبی مانند سید جمال، آگاهی سیاسی را برای مسلمانان واجب و لازم میشمرد و معتقد بود آگاهی سیاسیای که مثلاً مشروطه باشد یا چیز دیگر به‌تنهایی قادر نیست جلو استبداد را بگیرد. هر رژیمی میتواند شکل استبداد پیدا کند و در نهایت، آنچه میتواند جلو استبداد را بگیرد، شعور و آگاهی سیاسی مردم و نظارت آنها بر کار حاکم است. کواکبی به همبستگی دین و سیاست سخت پایبند بود و دین اسلام را یک دین سیاسی میدانست.
وفات
وی در شبانگاه پنج‌شنبه 14/6/1902م، مطابق با ربیع‌الاول سال 1320ق، از دنیا رفت و در مقبره باب الوزیر دفن شده و سپس طی یک مراسم دینی، خاک قبرش به قبرستان ویژه مردان بزرگ در آخر خیابان عفیفی انتقال داده شد.
تألیفات
برخی از تألیفات وی عبارت است از:
- طبائع الاستبداد؛
- أم القری؛
- العظمة لله؛
- صحائف قریش؛
و...[۲].
پانویس
منابع مقاله
رضانژاد، عزالدین، «پیش‌گامان تقریب: عبدالرحمن کواکبی، عالمی اصلاحگر و استبدادستیز»، نشریه اندیشه تقریب، سال1386، شماره 12، به آدرس: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/270999