میرزا کوچک خان و استعمار ستیزی
| میرزا کوچک خان و استعمار ستیزی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | شیخ نوری، محمدامیر (نویسنده) |
| ناشر | سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | ۱۳۹۵ |
| کد کنگره | DSR۱۴۷۱/ک۴آ۵ |
میرزا کوچک خان و استعمار ستیزی تألیف محمدامیر شیخ نوری، تحقیق حاضر در چهار بخش با هدف شرح وضعیت ایران در جنگ جهانی اول، بیان ماجرای نهضت جنگل و تأثیر اقدامات شوروی و انگلستان بر این نهضت نگارش یافته است.
ساختار و گزارش محتوا
با آغاز جنگ جهانی اول، بیگانگان به ویژه انگلیس و روس در ایران حضور گسترده‌تری یافته و پیامدهای ناشی از حضور آنها، همه کشور را تحت تأثیر قرار داده بود. در همین زمان میرزا کوچک خان جنگلی به منظور حفظ کشور، بر آن شد تا به گیلان رفته و شالوده‌ی نهضت خویش را در این منطقه بنیان نهد. وی و همراهانش تشکیلات مخفی هیأت اتحاد اسلام را پایه ریزی کردند که این امر توانست به تدریج نیروهای مجاهد را به سوی خود جلب کند و مورد حمایت ملت ایران عموما و مردم گیلان خصوصا واقع شود. اوج گیری نهضت، به خطر افتادن منافع انگلیس و روس را در منطقه به همراه داشت. سرعت رشد و سیر قدرت یابی این تشکیلات لرزه بر اندام استعمار انداخت و به زودی تمامی کانون‌های فتنه و توطئه شرقی و غربی و ایادی آنها دست به کار شدند تا از پیشرفت این نهضت عظیم و مردمی جلوگیری کنند.
این تحقیق از چهار بخش تشکیل شده است:
در بخش اول با عنوان ایران در جنگ جهانی اول، هم از اوضاع کلی ایران و هم از گیلان در جنبش مشروطه و جنگ جهانی اول و در نهایت، از انقلاب اکتبر 1917 روسیه بحث شده است. در این بخش توضیح داده شده است که قدرت‌های استعماری، با وجود اعلام بی طرفی ایران، آن را به اشغال خود در می‌آورند و مملکت را به تاراج می‌برند. چنان که سوخت جنگ جهانی اول با ابعاد مختلف آن، از نفت ایران تأمین شده بود، بدون پرداخت یک ریال.
بخش دوم در ارتباط با نهضت جنگل است که به چه نحوی تشکیل شد و خاستگاه اجتماعی و انگیزه‌های رهبران چه بوده است. این نهضت، یک نهضت ایرانی - اسلامی بود و تمام مراحل آن شرح داده شده است. میرزا کوچک خان معتقد به فرایض دینی و مؤمن به اصول اخلاقی بود. سپس به مواضع میرزا کوچک خان در حفظ استقلال ایران پرداخته شده است که در نهایت، در راه این هدف، بی مروت‌ها سرش را بریدند. در پایان این بخش، به جنگ جهانی اول و میرزا کوچک خان پرداخته و به بلشویک‌ها و انگلیس هم اشاره‌ای شده است.
بخش سوم درباره شوروی و نهضت جنگل است. در ابتدای این فصل، روابط بازرگانی ایران و روسیه توضیح داده شده است.
در بخش چهارم یعنی آخرین بخش، به سیاست‌های انگلستان (کودتای 3 اسفند 1299 و روی کار آمدن رضاخان) و پایان نهضت جنگل پرداخته شده است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران