فرخی یزدی، محمد
| فرخی یزدی، محمد | |
|---|---|
 | |
میرزا محمد فرخی یزدی (1268-1318ش)، با تخلص فرخی یزدی، از شعرای معاصر است که سراسر عمرش با زبان آتشین شعر به مبارزه با حاکمان و به‌ویژه استبداد و ارتجاع رضاخانی پرداخت.
زندگی، شعر، مبارزه
در سال۱۳۰۶ق/۱۲۶۸ش، در خانواده‌ای متوسط در یزد به دنیا آمد. در کودکی چند سال را در مکتب گذراند و آموزش‌های ابتدایی دید. وقتی حدود پانزده سال داشت در مدرسه‌ای جدید که مبلغان مسیحی انگلیسی در یزد تأسیس کرده بودند (همان مدرسه مرسلین یزد)، نام نوشت، اما خیلی زود این مدرسه را رها کرد. فرخی از همان سال‌های نوجوانی به ادب فارسی، خصوصاً به شعر کهن، علاقه نشان داده بود و هرازگاه اشعاری در قالب‌های عروضی تصنیف می‌کرد[۱].
در نوروز 1290ش، در جمع آزادی‌خواهان یزد، مسمّط معروفی سرود که حاکم یزد با شنیدن آن سخت به خشم آمد و پس از حبس دستور داد تا دهان فرّخی را با نخ و سوزن بدوزند.
انتشار روزنامه «طوفان» در سال 1300ش و انتشار مقالات تندی در دفاع از حقوق ملّت و مبارزه با استبداد و ارتجاع، حضور در جمع نمایندگان مجلس شورای ملّی در سال1307ش، به‌عنوان نماینده مردم یزد، اعتراض علیه استبداد رضاخان، اعتراض به قرارداد بانکی ایران و انگلیس و... از مهمّ‌ترین فعّالیّت‌های او در دوره هفتم مجلس است.
فرّخی پس از پایان دوره هفتم مجلس، به روسیه و از آنجا به برلین گریخت. در آلمان مقالات تندی در روزنامه «پیکار» علیه استبداد رضاخان منتشر کرد. او در سال 1311ش، از آلمان به ایران بازگشت و تحت نظر مأموران شهربانی قرار گرفت.
وفات
فرخی در سال 1316ش، به اتهام بدهی در زندان قصر حبس شد. در تمام مدت حبس همواره با سرودن اشعار انتقادآمیز بر مواضع آزدی‌خواهانه خود تأکید داشت تا اینکه در غروب 23 مهرماه 1318 دژخیمان وارد سلول فرّخی شدند و با تزریق آمپول هوا او را کشتند و او را در مکانی نامعلوم دفن کردند[۲].
آثار
دیوان فرخی یزدی.
پانویس
منابع مقاله
- قیصری، علی، «فرخی یزدی در شعر و سیاست»، مترجم: معظمی، علی، بخارا، فروردین و اردیبهشت 1398، شماره 130، ص39 تا 68:
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1541690
- حسنوند، صحبت‌الله، «بررسی تطبیقی جلوه‌های پایداری در شعر فرخی یزدی و عبدالرحمن یوسف»، کاوش‌نامه ادبیات تطبیقی، تابستان 1394، شماره 18، ص71 تا 98:
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1083708