دانشنامه ری

دانشنامه ری
پدیدآوران	محمدی ری‌شهری، محمد (نويسنده) مهریزی، مهدی (سایر) بابایی، رضا ( سایر) قنبری، محمد ( سایر)
ناشر	مؤسسه علمی فرهنگی دار الحديث. سازمان چاپ و نشر
مکان نشر	قم
سال نشر	1398ش
چاپ	1
شابک	‎978-964-493-996-9
زبان	فارسی
تعداد جلد	2
کد کنگره	/ی2م3 2089 DSR
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

دانشنامه ری، اثری است فراهم‌آمده از داده‌های گوناگون درباره «ری باستان و معاصر» که زیر نظر محمد محمدی ری‌شهری (1401-1325ش) و به کوشش مهدی مهریزی (زادروز 1341ش)، رضا بابایی (1399-1343ش)، محمد قنبری و پژوهشگران دیگر در دو جلد سامان یافته است.

این دانشنامه با داده‌های خود، شهر باستانی ری را به شیوه علمی و از نگاه‌های گوناگون به خواننده می‌شناساند. ویژگی‌هایی که مقاله‌ها و مدخل‌های این اثر در بر دارد، عبارتند از: «اهمیت تاریخی، فرهنگی، دینی، هنری و علمی آن‌ها؛ شُهره‌ بودن اعلام و مکان‌ها در گذشته و یا در دوره معاصر و داشتن نسبت درخور توجه با ری معاصر؛ شایستگی داده‌ها در شناخت ری باستان و معاصر». البته در این میان، ری کُهن موضوع مقاله‌های تاریخی است و ری معاصر، موضوعی برای داده‌های تاریخی، جغرافیایی، فرهنگی و دینی است که در آن به اماکن، مفاخر، مشاهیر، مدفونان و رخدادهای تأثیرگذار اشاره شده است.

قلمرو این دانشنامه از رخدادها، جای‌ها، چیزها، پدیده‌ها، تشخّص‌های علمی، سیاسی، فرهنگی و هر موضوعی که اهمیت و شهرت تاریخی، علمی و فرهنگی‌اش به‌گونه‌ای با ری کُهن یا با ری معاصر ربط داشته باشد، تشکیل می‌شود؛ البته یک تفکیک رعایت شده است به اینکه حیطه جغرافیایی آن، گستره «ری معاصر» (با احتساب آخرین تقسیمات کشوری) است، ولی به‌لحاظ تاریخی، «ری باستان» را نیز در بر می‌گیرد؛ با این نشانه که هر واقعه و شخصیتی که در نام یا گزارش تاریخی‌اش نام «ری» آمده باشد، از مدخل‌های دانشنامه شمرده می‌شود. در این صورت، کسی که ساکن ری باستان بوده و یا در یکی از شهرهای آنجا به دنیا آمده است، اما لقب «رازی» را نداشته، نام او در این اثر نمی‌آید. همچنین مکان‌هایی که ارتباط تاریخی‌ا‌شان با تهران قطع شده است، از آن‌ها یاد نمی‌شود، مگر آنکه واژه «ری» یا «رازی» در لقب آن‌ها درج شده باشد. برای بقعه‌های امامزادگان و حیطه‌های باستانی نیز فقط ری معاصر ملاک است و برای دفن‌شدگان هم مدخل‌های کلی و پوششی لحاظ شده است. دیگر اینکه، مکان‌هایی که نظیرشان در جاهای دیگر ایران‌زمین یافت شوند، چنانچه ویژگی برجسته‌ای در متون کهن نداشته باشند، از موضوع دانشنامه بیرون می‌مانند.

کارهای دیگری که در این اثر انجام شده، عبارتند از: مدخل ‌شدن نام یا لقب و یا کنیه مشهور فرد؛ درج نام هرکس تا پدربزرگ او (بدین‌گونه که بالاتر از جدش دلیل خاص می‌خواهد)؛ درج ترتیبی‌ نام، لقب و سپس کنیه فرد؛ نادیده ‌گرفتن لقب‌هایی مانند: حاج، شیخ، میرزا، ملا و سید از کنار نام اصلی؛ اولویّت‌ درج تخلّص شاعران بر درج نام‌هایشان؛ لقب ‌فرض ‌کردنِ واژه «امامزاده»؛ اولویت درج نام بقعه‌ها چنانچه جدای از مدفونشان موضوعیت داشته باشند؛ بی‌اعتنایی به مستندات و داده‌هایی که رخدادهای پس از تاریخ اسفند 1395ش، را گزارش می‌کنند؛ نادیده ‌گرفتن دو حرف «ال» که بر سر مضاف‌اِلیه (مانند ابوالمفاخر) می‌آید؛ درج برخی اطلاعات کلی و پراکنده از «ری» در پای مدخل‌های مستقل. ‏پژوهشگران در پایان هر جلد، مدخل‌هایشان را فهرست کرده‌اند.

منابع مقاله

مقدمه تدوین‌کنندگان.