نخبة المقال في تمييز الأسناد والرجال
نخبة المقال في تمييز الأسناد والرجال، اثر شیخعباس حاجیانی دشتی، تحقیقی است در اسانید شیخ طوسی و شیخ صدوق در کتب این دو بزرگوار.
| نخبة المقال في تمييز الأسناد والرجال | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حاجیانی دشتی، عباس (نویسنده) |
| ناشر | مطبعه مهر |
| مکان نشر | ايران - قم |
| سال نشر | [--13] |
| چاپ | چاپ اول |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ح2ن3 / 114 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب با مقدمه‌ای از مؤلف، در مشخصات و روش کار ایشان در کتاب، همراه با ذکر چند فایده رجالی، از جمله بحث در توثیقات عامه و غیر آن و بررسی بعضی از مصطلحات موجود در کتاب‌های شیخ طوسی آغاز و مطالب، دربردارنده شرح طریق‌های شیخ طوسی در «مشيخة التهذيب»، «الاستبصار» و «الفهرست» و طریق‌های شیخ صدوق در مشیخه کتاب «من‌لايحضره‌الفقيه» می‌باشد که به‌ترتیب حروف الفبا، مرتب شده است.
گزارش محتوا
در مقدمه اول، به بیان این نکته پرداخته شده است که زمانی که دو واژه «الصحة» و «الضعف» در این کتاب، به‌صورت مطلق استعمال شود، معنای اصطلاحی مشهور آن نزد قدما، منظور نیست، بلکه مراد از آن، حجت و عدم حجت است؛ لذا در مواردی که گفته می‌شود: «إن الطريق صحيح»، مراد معتبر شرعی بودن و حجت بودن آن است و در مواردی که گفته می‌شود: «إن الطريق ضعيف»، منظور عدم حجیت شرعی آن است[۱].
در مقدمه دوم، به تشریح، بررسی و بحث پیرامون اموری که وثاقت به‌واسطه آنها اثبات می‌شود، پرداخته شده است که عبارتند از:
- تصریح معصوم(ع) که اعلی مصادیق توثیق بوده و در زمان ما، به‌واسطه روایات معتبری که در آنها، به وثاقت شخص تصریح شده، احراز می‌شود؛
- نص یکی از اعلام متقدم مانند برقی، ابن قولویه، کشی، شیخ صدوق، شیخ مفید، نجاشی، شیخ طوسی و...؛
- ادعای اجماع متقدمین بر وثاقت شخص[۲].
در مقدمه سوم، به این نکته اشاره شده است که شیخ طوسی، طرق خاص خویش برای روایت را داشته و در کتاب، به‌ترتیب حروف الفبا، به این طرق و اسناد آن، اشاره شده است[۳].
شیخ طوسی در کتاب «الفهرست»، به‌صورت فراوان، از عباراتی نظیر: «له أصل»، «له كتاب»، «له كتب رويناه بالإسناد الأول» و «له كتاب بهذا الإسناد» استفاده کرده و مراد وی، یکی از این دو اسناد می‌باشد:
- عده‌ای از اصحاب ما از ابوالفضل شیبانی از ابوجعفر محمد بن بطه قمی؛
- احمد بن عبدون از ابوطالب انباری از حمید بن زیاد.
در مقدمه چهارم، این موضوع، توضیح داده شده است[۴].
شیخ طوسی در «الفهرست»، کتاب‌ها و اصولی را به‌واسطه «الجماعة» و «العدة» نقل کرده و فرموده است: «أخبرنا أو حدثنا به جماعة من أصحابنا أو عدة من أصحابنا». حال بین اعلام، اختلاف به وجود آمده است که مراد از «الجماعة» و «العدة»، چه کسانی هستند. در مقدمه پنجم، به توضیح این موضوع، پرداخته شده است[۵].
در مقدمه ششم، به توضیح دو عبارت شیخ طوسی در «المشيخة» پرداخته شده است که عبارتند از: «وما ذكرته في هذا الكتاب عن فلان فقد رويته عن فلان» و «ومن جملة ماذكرته عن فلان فقد رويته بهذه الأسانيد»[۶].
در ادامه، به تشریح طرق روایی شیخ طوسی در کتاب‌های ایشان، شامل: «مشيخة التهذيب»، «الاستبصار» و «الفهرست» و نیز طرق روایی شیخ صدوق در مشیخه کتاب «من‌لايحضره‌الفقيه» پرداخته شده است. همچنین حجیت و عدم حجیت طریق‌های شیخ طوسی و شیخ صدوق با ذکر علت و ذکر اقوال علمای رجال در مورد رجال موجود در طریق، مورد بحث و بررسی واقع شده است.
وضعیت کتاب
فهرست مطالب در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‌ها، به ذکر منابع پرداخته شده است[۷].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.