سفرنامۀ پدرو تیشیرا به همراه «ملوک هرمز» و گزیده‌ای شاهان ایران
| سفرنامۀ پدرو تیشیرا به همراه «ملوک هرمز» و گزیده‌ای شاهان ایران | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | تیشیرا، پدرو (نویسنده)
اف سنکلر، ویلیام (مترجم به انگلیسی) آقاجری، محمد (مترجم به فارسی) |
| ناشر | نسیم بادگیر |
| مکان نشر | بندرعباس |
| سال نشر | ۱۴۰۲ش |
| شابک | 4ـ3ـ94361ـ622ـ978 |
| کد کنگره | |
سفرنامۀ پدرو تیشیرا به همراه «ملوک هرمز» و گزیده‌ای شاهان ایران تألیف پدرو تیشیرا، ترجمه به انگلیسی توسط ویلیام‌اف سنکلر، و به فارسی توسط محمد آقاجری؛ این سفرنامه دربردارندۀ اطلاعات ارزشمندی دربارۀ حضور ایرانیان در جزیره‌های خلیج فارس و حتی کرانه‌های عربی آن و سندی است در رد ادعای آنان که منکر حضور دیرینۀ ایرانیان در این نواحی هستند و به دستاویز این ادعا، مدعی شده‌اند.
ساختار
کتاب با مقدمۀ مترجم و چندین مقدمه دیگر آغاز می‌شود، و پس از گواهی کلیسایی ومجوز چاپ، سفرهای پدرو تیشیرا: شرح سفر من از هند به ایتالیا ادامه می‌یابد. چهار پیوست نیز در پایان کار بیان شده است و با یادداشت‌ها و نمایه کتاب به فرجام می‌رسد.
گزارش محتوا
این کتاب دربرگیرندۀ ترجمۀ چند اثر به قلم پدرو تیشیرا (1563 ـ 1645 م) است که در واپسین سال‌های سدۀ شانزدهم میلادی چند سالی را در ایران سپری کرد، فارسی را نیک فرا گرفت و گزیده‌ای از یکی از اسناد مهم تاریخی ایران، یعنی شاهنامۀ تورانشاهی را به زبان پرتغالی بازگرداند؛ سندی که اصل فارسی آن از میان رفته و همین امر ترجمۀ وی را اهمیتی دوچندان می‌دهد.
بر اساس اشارات پراکنده در این کتاب، به نظر می‌رسد نویسنده احتمالاً رد سال 1593 یا همین حدود، هند را به سوی هرمز ترک کرده است؛ جایی که وی تا سال 1597 در آن اقامت داشت. هدف دیدار وی هرچه که بوده باشد، او زمانی دراز را صرف آموختن زبان فارسی و مطالعۀ کتب تاریخی ایران و هرمز کرد و به ترجمه و خلاصه‌سازی تاریخ‌های میرخواند و تورانشاه پرداخت. او در سال 1597 از مازندران در شمال ایران دیدار کرد و در همان سال نیز ظاهراً هرمز را به قصد هند ترک کرده است.
محتوای کتاب تیشیرا را می‌توان در این چهار عنوان آورد:
- ترجمۀ خلاصه‌شدۀ وی از تاریخ ایران میرخواند که با وجود بی‌دقتی‌های بسیار، نخستین تاریخ ایران به زبان اروپایی است و تیشیرا به سبب کوشش در برخوردارکردن دانشمندان اروپایی از نتیجۀ پژوهش‌هایش در این شاخۀ علمی شایان توجه است.
- ترجمۀ تیشیرا از شاهنامۀ تورانشاهی که اکنون مفقود است.
- واگویی رویدادهای سفرهای 1600 ـ 1601 و 1604 ـ 1605 که ثابت می‌کند او ناظری دقیق بود و سفر دومش به‌ویژه دارای اطلاعاتی با جذابیت و ارزش واقعی است.
- تیشیرا ضمن میانه‌گویی‌های متعدد و گاه بسیار طولانی خود، در نخستین کتاب «شاهان ایران»، انبوهی از اطلاعات را گردآوری کرده است که کم‌وبیش باارزش هستند و دربارۀ عوارض زمینی، نژادشناسی، تاریخ طبیعی، داروشناسی آسیا و آفریقا و بعضی موضوعات دیگر هستند.
این سفرنامه دربردارندۀ اطلاعات ارزشمندی دربارۀ حضور ایرانیان در جزیره‌های خلیج فارس و حتی کرانه‌های عربی آن و سندی است در رد ادعای آنان که منکر حضور دیرینۀ ایرانیان در این نواحی هستند و به دستاویز این ادعا، مدعی شده‌اند. نام‌های نژاده و کهن پارسی ملوک هرمز، سروده‌های پارسی ایشان، جای‌نام‌های پارسی و از همه مهم‌تر شاهنامۀ پارسی‌زبان آنان که نامی بسیار آشنا و گوش‌نواز دارد، همگی از حضور دیرینۀ ایرانیان در هر دو کرانۀ خلیج فارس گواهی می‌دهند.[۱]
پانويس