الأندلس في اقتباس الأنوار و في اختصار اقتباس الأنوار
| الاندلس في اقتباس الانوار و في اختصار اقتباس الانوار | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | رشاطی، ابومحمد (نويسنده) محمد ابن الخراط (نويسنده) |
| ناشر | وزارت علوم تحقیقا‌ت و فنا‌وری، دفتر برنا‌مه‌ریزی اجتما‌عی و مطا‌لعا‌ت فرهنگی |
| مکان نشر | اسپانیا - مادرید |
| سال نشر | 1990م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الأندلس في اقتباس الأنوار و في اختصار اقتباس الأنوار، مشتمل بر دو اثر «اقتباس الأنوار و التماس الأزهار في أنساب الصحابة و رواة الآثار» ابومحمد رُشاطی (متوفی 542ق) و «اختصار اقتباس الأنوار» ابن خراط اشبیلی (متوفی 581ق)، در معرفی شهرها و اماکن اندلس و علما و شعرای اندلس است. کتاب با مقدمه و تحقیق ایمیلیو مولینا و خاشینتو بوسل بیلا منتشر شده است.
«اقتباس الأنوار»، مهم‌ترین اثر رشاطی است که به اسلوب انساب عبدالکریم سمعانی (متوفی 562ق) نوشته شده است. به گفته خود ابن بشکوال، رشاطی به او برای این کتاب و دیگر روایاتش اجاز داده بود. از این اثر چند نسخه خطی باقی مانده است. مجدالدین اسماعیل بن ابراهیم بلبیسی (متوفی 802ق) آن را خلاصه کرده و مطالبی نیز بر آن افزوده و نام آن را القَبَس نهاده است. کتاب الاقتباس یکی از منابع مؤلفان سیره نبوی بوده و در آثار مربوط به سیره و شرح حال صحابه از آن استفاده شده است. ابن سیدالناس (متوفی 734ق) در تألیف کتاب «عيون الأثر» از این کتاب سود جسته و شیوه خود را در روایت از این کتاب توضیح داده است. ابن حجر عسقلانی (متوفی 852ق) نیز در کتاب «الإصابة» از این کتاب بهره برده و پیوسته از آن نقل کرده است[۱].
نویسنده به بسیاری از منابعی که مطالب کتابش را از آنها گرفته، اشاره کرده است؛ مانند: ابن فرضی (که فراوان به آن رجوع کرده است) و یعقوبی، رازی، ابن حارث، ابن حزم، ابوبکر زبیدی و...[۲].
رشاطی در این کتابش ابتدا شهرها و مکان‌های اندلس، یعنی اشونه، اقلیش، البیره، انده، اندلس و اوریوله[۳] و پس از آن در ضمن پنج «سفر»، 40 شهر و روستای اندلس را معرفی کرده است[۴]؛ البته ظاهراً سفرهای دوم و چهارم از نسخه افتاده است.
محققین کتاب پیش از ارائه متن «اختصار اقتباس الأنوار» ابن خراط، مطالبی را درباره چند شهر اندلس که ابن شباط در «صلة السمط» به نقل از این کتاب آورده و در نسخه حاضر وجود ندارد، ذکر کرده‌اند؛ این شهرها عبارتند از: استجه، اشبیلیه و اندلس[۵]. پس از آن نیز اسامی 84 شهر و روستا در دو سفر معرفی شده است[۶].
کتاب، مشتمل بر اغلاط فراوانی است که بسیاری از آنها غلط چاپی است. دکتر شاکر فحام، 35 مورد از آنها را با ذکر صحیح آنها در مقاله‌اش آورده است[۷].
پانویس
منابع مقاله
- متن کتاب.
- میرکریمی، صفیه، «دانشنامه جهان اسلام»، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، چاپ اول، 1393.
- الفحام، شاکر، «الأندلس في اقتباس الأنوار و في اختصار اقتباس الأنوار (تحقیق ایمیلیو مولینا لوبس و خاثینتو بوسک بیلا)»، المجمع اللغة العربية بدمشق، المجلد السابع و الستون، رمضان 1412، الجزء 2، ص318 تا 335.