نوسازی پزشکی و بهداشت عمومی در دوره‌ی قاجار
| نوسازی پزشکی و بهداشت عمومی در دوره‌ی قاجار | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابراهیم نژاد، هرمز (نویسنده) بهزادیان نژاد، قربان (مترجم) |
| ناشر | پژوهشکده تاریخ اسلام |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | ۱۳۹۶ |
| موضوع | ایران -- تاریخ -- قرن ۱۳ق بهداشت همگا‌نی,قرن ۱۳ق. پزشکی - ایران - تاریخ,ایران -- تاریخ -- قرن ۱۳ق. بیمارستان ها |
| کد کنگره | RA ۵۳۳/الف۲ن۹ |
نوسازی پزشکی و بهداشت عمومی در دوره‌ی قاجار تألیف هرمز ابراهیم نژاد؛ مترجم قربان بهزادیان نژاد؛ در سده‌های اخیر، اساسی ترین مسئله‌ی ایران، تقابل سنت و تجدد است؛ پدیده‌ای که نخستین جرقه‌های آن در دوره‌ی صفویه نمایان و در عصر قاجار فراگیر شد و بسیاری از عرصه ها، از جمله سیاست (حکومت)، ارتش، هنر، پزشکی و غیره را درگیر ساخت. در این رویارویی، پزشکی و بهداشت از اهمیت بیشتری برخوردار است؛ زیرا از یک طرف، پیشینه‌ی درخشان و تنیده در باورهای دینی و ملی داشت و از طرف دیگر، به دلایل گوناگون در رکود تقریبا مطلق به سر می برد.
ساختار
این کتاب به دو بخش تقسیم شده است: تمرکزبخش نخست برجنبه‌های نهادی و نظری نوسای پزشکی است و بر ابعاد تأثیرگذار دیگر مانند نهادهای بیمارستانی، نظامی، آموزش پزشکی و غیره تأکید دارد. این بخش دارای 5 فصل می باشد:
فصل 1- مرور اجمالی بیمارستان ها
فصل 2- بهداشت عمومی و تغییرات سیاسی – اجتماعی
فصل 3- نسخه، نویسنده و بیمارستان
فصل 4- پزشکی سنتی و نوسازی
فصل 5- معرفت شناسی در نوسازی پزشکی
بخش دوم این کتاب به تصحیح متن فارسی و ترجمه‌ی آن به انگلیسی اختصاص یافته و توضیحات وسیعی در پانوشت ها ارائه گردیده است.
بخش دوم: اندر فواید ساخت و اداره‌ی بیمارستان عمومی
گزارش کتاب
در سده‌های اخیر، اساسی ترین مسئله‌ی ایران، تقابل سنت و تجدد است؛ پدیده‌ای که نخستین جرقه‌های آن در دوره‌ی صفویه نمایان و در عصر قاجار فراگیر شد و بسیاری از عرصه ها، از جمله سیاست (حکومت)، ارتش، هنر، پزشکی و غیره را درگیر ساخت. در این رویارویی، پزشکی و بهداشت از اهمیت بیشتری برخوردار است؛ زیرا از یک طرف، پیشینه‌ی درخشان و تنیده در باورهای دینی و ملی داشت و از طرف دیگر، به دلایل گوناگون در رکود تقریبا مطلق به سر می برد.
معمولا تاریخ نگاری پزشکی در ایران به دوره‌ای که اصطلاحاً عصر طلایی پزشکی ایران (قرن های نهم تا دهم) خوانده می‌شود، اتلاق می گردد. تاریخ این دوره به پزشکان مشهوری توجه دارد. به هر حال، درباره‌ی تاریخ پزشکی در قرن نوزدهم مطالعات بسیار اندکی صورت گرفته است. این فقدان علاقه، بازتاب دهنده‌ی ضعف عمومی تحقیقات تاریخی در ایران، در مقایسه با اروپا و حتی کشورهای مجاور است. پزشکی ایران در قرن نوزدهم، دیگر نام آورانی ندارد و از این رو، فاقد جذابیت تاریخی و اندیشه‌ای است و با پزشکی مدرن غربی جایگزین می‌شود. در فاصله بسیار کوتاه پس از معرفی پزشکی غربی به ایران در قرن نوزدهم، دو گانه‌ی پزشکی ایرانی – غربی یا سنتی – مدرن شکل می‌گیرد که با گفتمان آمیخته از پزشکی اروپایی و ایرانی شناخته می‌شود. این پدیده به طور طبیعی بر تاریخ نگاری مدرن تأثیر گذاشته است. در هر حال، مطالعه‌ای مستقل درباره‌ی تحول دانش پزشکی در ایران و یا استمرار رویکردهای سنتی و مدرن صورت نگرفته است.
در کتاب حاضر، حکایت این پیشینه‌ی کهن و مواجهه‌ی این دو نوع پزشکی، دستمایه‌ی پژوهش قرار گرفته و با اتکا به نسخه‌ای بر جای مانده از این دوره، موضوعات گوناگونی چون آموزش، ترجمه و تألیف، واژه سازی و واژه گزینی، نظافت، بهسازی، ساختار اداری، شیوه‌های تأمین منابع مالی (وقف،دولت) و غیره در حوزه‌ی پزشکی و بهداشت، به اختصار مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. [۱]
پانويس
منابع مقاله
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران