پارسی‌سرایان آسیای صغیر (ایرانیان مهاجر، ترکان و سایر پارسی‌سرایان)
پارسی‌سرایان آسیای صغیر (ایرانیان مهاجر، ترکان و سایر پارسی‌سرایان) تألیف ویس دئیر مان چای؛ مترجم اسدالله واحد؛ در این اثر، که شامل یک مقدمه و دو فصل است، شرح کوتاهی از زندگی، احوال و نمونه‌هایی از شعر شاعرانی که در دوره‌های حکمرانی سلاطین سلجوقی، بیگ‌های آسیای صغیر، سلاطین عثمانی و دوره‌ی جمهوریت در قلمرو جغرافیایی دولت‌های مذکور زیسته و شهروند آسیای صغیر بوده‌اند، آمده است.
| پارسی‌سرایان آسیای صغیر (ایرانیان مهاجر، ترکان و سایر پارسی‌سرایان) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | دییرما‌ن چای، ویس (نویسنده) واحد، اسدالله (مترجم) |
| ناشر | انتشارات دانشگاه تبریز |
| مکان نشر | تبریز |
| سال نشر | ۱۳۹۷ش |
| شابک | 978-600-7204-59-7 |
| موضوع | شاعران ترک -- سرگذشتنا‌مه,ادبیات فارسی -- ترکیه -- تاریخ و نقد |
| کد کنگره | PIR۹۳۳۱/۵/د۹ش۲ |
گزارش کتاب
بر کسی پوشیده نیست که سرزمین ایران در اعصار و قرون متمادی مورد تعرض اقوام بیگانه بوده است. گروهی از دانشمندان، فرهیختگان، دبیران و شاعران در این دوره‌ها مقهور تیغ تیز نو دولتان بوده‌اند و گروهی روی در آن دیده‌اند که جلای وطن کرده، در سرزمین‌های امن رحل اقامت افکنند؛ البته گروهی نیز در کانون قدرت، یا در زی وزیر، رایزن و ندیم و یا در کسوت دبیر و شاعر، به طرق مختلف نفوذ کرده و به شیوه‌ی هنری رسالت سیاسی و فرهنگی خود را به جا آورده‌اند. طرف این که در عهد دولت‌های غزنوی و سلجوقی، امیران و حکم رانان، نه تنها از دوست داران شعر و مشوقان شاعران، بلکه خود در زمان حیات سیاسی، کشورگشایی و گسترش قلمرو جغرافیایی حکمرانی خویش، حامل زبان و ادب فارسی به سرزمین‌های تازه گشوده، بوده‌اند. در این میان سهم سلجوقیان در توسعه‌ی حدود جغرافیایی زبان فارسی، بیش از غزنویان بوده است. سلجوقیان پس از در نوردیدن خراسان، نواح مرکزی و آذربایجان، تا آن سوی آسیای صغیر پیش رفتند. اگرچه پایه‌های دولت سلجوقیان ایران به دلیل فتنه ها، آشوب‌ها و قیام‌های نحله‌های فکری، دینی و قومی و نیز برخی معضلات اجتماعی، تا پایان قرن ششم دوام نیاورد و سرانجام فروریخت، نمایندگانشان در آناتولی، حکومتی را بنیان نهادند که تا مدت‌های مدید به حیات سیاسی خود ادامه داد. با استقرار سلجوقیان آسیای صغیر، دولت مردانی شایسته، زمینه‌های مساعدی برای علما، دانشمندان، نویسندگان و شعرا فراهم آوردند...
در این اثر، که شامل یک مقدمه و دو فصل است، شرح کوتاهی از زندگی، احوال و نمونه‌هایی از شعر شاعرانی که در دوره‌های حکمرانی سلاطین سلجوقی، بیگ‌های آسیای صغیر، سلاطین عثمانی و دوره‌ی جمهوریت در قلمرو جغرافیایی دولت‌های مذکور زیسته و شهروند آسیای صغیر بوده‌اند، آمده است. در مقدمه، علاقه‌ها و دلبستگی‌های دولت‌های ترک و حکم رانان آن‌ها با زبان و ادبیات فارسی، از عهد غزنویان تا روزگار معاصر، به طور مختصر معرفی شده و شاعران پارسی گوی به ترتیب تاریخی آمده است.
در فصل اول، پارسی سرایان دوره‌ی سلجوقیان آسیای صغیر و در فصل دوم شاعران پارسی گوی بیگ‌های آسیای صغیر، سلاطین عثمانی و دوره‌ی جمهوریت تا روزگار معاصر معرفی و نمونه‌هایی از شعر آن‌ها ذکر شده است. در این پژوهش هزار اثر به دقت مورد مطالعه قرار گرفته و در حدود هشتصد شاعر پارسی سرا به ثبت رسیده است. لیکن ثبت این شاعران از نوع آگاهی‌هایی نیست که در تذکره‌ها تحت عناوینی چون «در دو و یا سه زبان اشعاری دارد» و یا «در دو یا سه زبان اشعاری سروده بود»، بلکه احوال شاعران دیده شده و شاعرانی انتخاب و یک یا چند نمونه شعر از آن‌ها تعیین و ذکر شده است. باید افزود که شاعران پارسی سرای دوره‌های سلاطین سلجوقی و عثمانی به این تعداد محدود نبوده است بلکه بیشتر از این‌هاست. بی تردید تحقیق و جستجو در نسخ خطی و آثار موجود در کتابخانه‌های استانبول و شهرهای دیگر، حتی کتابخانه‌های خارج از محدوده‌ی قلمرو دولت ترکیه، و نیز تحقیقات مربوط به آن آثار، به تعداد شاعران خواهد افزود.[۱]
پانويس