بازمانده‌هایی از فرهنگ دوران جاهلی در تمدن اسلامی
بازمانده‌هایی از فرهنگ دوران جاهلی در تمدن اسلامی تألیف ادوارد وسترمارک (1862- 1939م)، مترجم علی بلوکباشی، اشاره به رفتارهای فرهنگی ذهنی و عملی گروه هایی از مردم، به ویژه بربرها در کشور مراکش دارد که با وجود اسلام آوردن و مسلمان شدن، هنوز پاره ای از لایه های فرهنگی شرک و کفر دوره‌ی جاهلی در فرهنگ اسلامی‌شان جای گرفته است.
| بازمانده‌هایی از فرهنگ دوران جاهلی در تمدن اسلامی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | وسترمارک، ادوارد (نویسنده) بلوکباشی، علی (مترجم) |
| ناشر | فرهنگ جاوید |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | ۱۳۹۶ش |
| کد کنگره | |
گزارش کتاب
ادوارد الکساندر وستر مارک (1862- 1939)، فیلسوف، جامعه شناس، انسان شناس و فولکورشناس فنلاندی در هلسینگفورس فنلاند که امروزه هلسینکی نامیده می شود، به دنیا آمد. وی در سال 1890 از دانشگاه هلسینگفورس در رشته فلسفه و جامعه شناسی درجه دکتری گرفت و در همان سال به استادی جامعه شناسی آن دانشگاه منصوب شد. از سال 1906 تا 1918 در مقام استادی فلسفه ی اخلاق در همان دانشگاه تدریس می کرد. او از چند دانشگاه بزرگ و معروف اروپایی، از جمله دانشگا های ابردین، گلاسگو اوپسالا درجه ی افتخاری علمی و دکتری دریافت کرد. وستر مارک از سال 1904 تا 1907 در دانشگاه لندن جامعه شناسی تدریس می کرد، و از 1907 تا 1930 هم منصب پروفسوری جامعه شناسی آن دانشگاه را برعهده داشت. شاگردان نام آوری را در دانشگاه های مختلف اروپایی تربیت کرد که در میان آن ها اندیشمندان برجسته ی جهانی نیز وجود دارند. وستر مارک از نخستین دانشمندان جامعه شناسی بود که به پژوهش های میدانی درکنار مطالعات تحقیقات کتابخانه ای روی آورد. او یک دوره ی سی ساله از عمر خود را در پژوهش های میدانی گذراند که نه سال از آن فقط در کشور مراکش گذشت. کار پروهشی او در مراکش بیش تر در زمینه ی دین و عقاید و مناسک مذهبی و اعمال جادویی مردم مراکش، به ویژه مردم قبایل بربر که جمعیت بزرگی از آن سرزمین را تشکیل می داد، متمرکز شده بود. ادوارد وسترمارک در پژوهش های میدانی خود کوشید تا به شماری از سنت های کهن قبیله ای و رفتارها و باورها و اعمال شرک آمیزی دست یابد که پس از ورود و گسترش اسلام در سرزمین های آفریقایی و گرویدن آفریقایی های کافر، به ویژه بربرها به اسلام، هنوز میان آن ها بازمانده، یا با سنت های مذهبی دین جدیدشان، اسلام در آمیخته شده بودند. وستر مارک دانشمندی تیزبین و روشن اندیش و در پاره ای از مسائل اجتماعی نظریه پرداز بود. او به چند زبان تسلط کامل داشت. و با بیش تر آثار کهن و جدید آشنایی داشت و نوشته های قدما و تالیفات معاصران خود را به زبان های اصلی آن ها خوانده بود. او در تالیفاتش از مجموعه ی منابعی که به نحوی به موضوع کار و تحقیقش مربوط می شد، بهره می گرفت. از نظر وسترمارک علم جامعه شناسی موضوعی بود در تبیین و تحلیل پدیده های اجتماعی و دریافتن و نشان دادن چگونگی و چرایی به وجود آمدن آن ها. کتاب ها و مقالات علمی - تحقیقی فراوانی در موضوع های گوناگون از وی به جا مانده است. از وستر مارک تاکنون اثری به فارسی ترجمه نشده است. کتاب حاضر نخستین کتابی است که از او به فارسی برگردانده شده است. منظور نظر وستر مارک در این تحقیق و نوشته اشاره به رفتارهای فرهنگی ذهنی و عملی گروه هایی از مردم، به ویژه بربرها در کشور مراکش است که با وجود اسلام آوردن و مسلمان شدن، هنوز پاره ای از لایه های فرهنگی شرک و کفر دوره ی جاهلی در فرهنگ اسلامی شان بازمانده است. محتوای این کتاب مجموعه ی درس گفتارهایی است که ادوراد وستر مارک از اثر دوجلدی خود به نام آیین و باور در مراکش (1926) برگزیده بود و در دانشگاه لندن برای دانشجویان بیان می داشت. این کتاب یکی از امهات کتب کلاسیک جهان و از معتبرترین منابع تحقیقی - تطبیقی مورد استفاده و استناد همه ی دین پژوهانی است که در زمینه ی مردم نگاری دین و مذهب، فرهنگ شناسی عرفی مردم، و فرهنگ عامه شناسی در جوامع اسلامی و ایران تحقیق می کنند. این کتاب نتیجه ی پژوهش های میدانی و کتابخانه ای طولانی مدت نویسنده در فرهنگ رفتاری و عقاید و باورها و مناسک دینی - سنتی مردم مراکش، و به ویژه مردم قبایل بربر مراکش است که در زندگی روزمره ی خود به کار می برده اند. نویسنده با مهارت تمام و نگرش دوگانه ی جامعه شناسانه و انسان شناسانه، همسانی ها و آمیختگی های فرهنگ این مردم نومسلمان را در برخی عرصه های رفتاری و اعتقادی و مناسکی با پاره ای از عناصر بازمانده از فرهنگ شرک آمیز اقوام و قبایل روزگاران پیشین یا دوره ی جاهلی در فرهنگ و زندگی روزانه ی آن ها به دست داده است.[۱]
پانويس