رسالة الإمام مالك في السنن و المواعظ و الآداب
| رسالة الإمام مالك في السنن و المواعظ و الآداب | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مالک بن انس (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | کتبها الی امیرالمؤمنین هارون الرشید و وزیره یحیی بن خالد البرمکی |
| ناشر | شرکة مکتبة و مطبعة مصطفی البابي الحلبي و اولاده |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | 1373ق - 1954م |
| چاپ | 2 |
| موضوع | اخلاق اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14 - اخلاق اجتماعی - اندرزنامه‌ها |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 52ر2م 247/2 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
رسالة الإمام مالک في السنن و المواعظ و الآداب، نامه‌ای از فقیه و محدث بزرگ قرن دوم هجری، ابوعبدالله مالک بن انس اصبحی (93-179ق) به خلیفه عباسی هارون الرشید و وزیرش یحیی بن خالد برمکی است. نویسنده در این نامه برخی از آداب و اخلاق اسلامی را بیان می‌کند و از جمله به «اجتناب از ظلم به بندگان خدا» فرامی‌خواند و سختی حساب و عقاب در آخرت را به یادشان می‌آورد.
انتشار عجولانه
احمد سعدعلی و دستیارانش این اثر را تصحیح کرده‌اند[۱] ولی تصحیح حداقلی است و به اندک توضیحات لغوی و تفاوت نسخه‌ها و گاه بیان احتمال تحریف، بسنده کرده‌اند؛ به‌طوری‌که حتی نشانی و شماره آیات و منابع روایات را نیز مشخص نکرده‌اند![۲] و البته چنین تصحیحی، علمی و روشمند نیست و به عنوان مثال حتی مشخصات نسخه‌های خطی این کتاب و امتیازات و یا کاستی‌ها و روش تصحیح آن ذکر نشده است.
ساختار و محتوا
در این رساله مختصر، نظم و تقسیم‌بندی مشخصی مشاهده نمی‌شود و مالک بن انس به موعظه اخلاقی می‌پردازد و مسائل گوناگونی را مطرح می‌کند؛ از جمله: فعالیت با توجه به آخرت، انواع مستحقان صدقه، امر به معروف و نهی از منکر، مهربانی با زیردستان و اجتناب از کبر و خودپسندی، ترس از خدای متعال، همنشینی با متقیان، یاوری مظلومان و پرهیز از اشرار، حلم، آداب خوردن و خوابیدن و معاشرت، صله رحم، اندیشیدن قبل از عمل، تربیت فرزندان، مدح و حسد و فضیلت افطاری دادن به روزه‌دار. گفتنی است که قبل از آغاز رساله، اسناد و راویان این نامه ذیل عنوان «السند» با تفصیل ثبت شده است.[۳]
نمونه مباحث
- نامه‌ای به تو نوشته و در آن از هیچ سرمایه رشدی دریغ نکرده و هیچ گنجی مانند ستایش الهی و ادب و احترام به فرستاده خدا(ص) را پنهان نگذاشته‌ام. پس با عقلت عاقبت آن را بنگر و با چشمانت در آن کاوش کن و با گوش خودت آن را بشنو و با قلبت آن را تعقل کن و فهم خود را حاضر کن و ذهنت را غایب مگذار؛ چون در این نامه، فضیلت دنیا و ثواب نیکوی خدای متعال در آخرت وجود دارد. به یاد خود بیاور که در دشواری‌های مرگ و اندوه‌های آن و آنچه بر سر تو خواهد آمد و ایستگاه‌هایی که بعد از مرگ، در آن خواهی ایستاد؛ از عرضه اعمال بر خدای تعالی تا حساب و جاودانگی بعد از آن. و برای خدای عزّوجلّ چیزهایی را آماده کن که هول و هراس و سختی‌های آن جایگاه‌ها را آسان سازد....[۴]
- به مردم ستم مکن تا خدا آنان را بر تو مسلط و پیروز نگرداند چه به من از برخی از دانشمندان صحابه رسیده است که هیچ ظلمی نکردم که بر من شدیدتر باشد از ظلمی که به شخصی کردم که هیچ یاوری جز خدای متعال در برابر من نداشت. از بغی (افراط، تجاوز، ظلم و فساد) بپرهیز که مجازاتش زود فرامی‌رسد.... به مرم رحم کن تا خدا به تو رحم کند.[۵]
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.