مقامات الزمخشري
| مقامات الزمخشري | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | زمخشری، محمود بن عمر (نویسنده) |
| ناشر | دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1425 ق یا 2004 م |
| چاپ | 2 |
| موضوع | مقاله‌نویسی عربی - قرن 5ق. نثر عربی - قرن 5ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PJA 4176 /م7 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
مقامات الزمخشرى تألیف ابوالقاسم محمود بن عمر زمخشرى(467-538 ه ق) است كه به زبان عربى پيرامون حكمت، وصايا، ادب و تاريخ نوشته شده است.
ساختار
از يك مقدمه و سپس خطبه‌اى توسط مؤلف كتاب و در ادامه به 50 مقامه، اشاره شده است.
گزارش محتوا
در كتاب 50 مقامه ذكر شده است. مؤلف، خود، اين مقامه‌ها را شرح نموده؛ به اين صورت كه در قسمت بالايى هر صفحه، مقامه ذكر شده و در پايين آن شرح عبارات و جملات آن مقامه عنوان گرديد است.
در مقامات (تأليف 512 ق) تنها به نصيحت خود و ذمّ دنيويات پرداخته است؛ امّا اتخاذ نوعى خط مشى عرفانى و سلوك روحى بدون مرشد، بايستى از دستاوردهاى معنوى آخر عمر «جار اللّه» باشد.
اين مجموعه به سال 1312 هق در مطبعة العباسيه با شرح نكات لغوى به قلم خود مصنفّ ابوالقاسم محمود بن عمر زمخشرى (467-538 ه ق) به چاپ رسيده است، منصفّ در خواب سحرگاهى صدايى مى‌شنود كه «يا ابوالقاسم، اجل مكتوب و امل مكذوب». از خواب مى‌جهد و كلماتى پندآميز بر همان سياق مى‌نويسد و در سال 512 به بيمارى سختى مبتلا مى‌شود و از آن پس عهد مى‌كند كه از مدح سلطان سرودن و راه ديوان پيمودن خوددارى ورزد و دنيا طلبى يك سو نهد و عمر در راه خير به سرآرد، و چون شفا مى‌يابد، به نوشتن مقامات پنجاه‌گانه‌اش مى‌پردازد كه موضوع آنها راهنمايى خواننده است، به دانش و پرهيزگارى و ادب است.
در مقامات زمخشرى از راوى و قهرمان و نيز هزل و طنز خبرى نيست و نصايحى است از اين قبيل: «خصلت‌هاى نيكو چون سيب لبنان است كه به هر روى بگردانيش تو را به خود مى‌خواند و خصال بد چون خار مغيلان، كه از هر سو بدان روكنى تو را از دست زدن باز مى‌دارد.»
«مقامات» يكى از قالب‌هاى نثر فنى عربى است كه در آن توجه به لفظ و تناسب و توازن الفاظ و زيبايى اسلوب به حدى است كه در پذيرش آرايه‌هاى لفظى حتى از شعر نيز فراتر رفته و با اين حال، آن گونه كه بايد و شايد مورد توجه و عنايت قرار نگرفته است.
فنّ مقامه در واقع زاييده شرايط اجتماعى و فرهنگى حاكم ممالك اسلامى و سرزمين‌هاى عربى در قرن سوم و چهارم هجرى است.
واژه «مقامه» از دوره جاهلى تا قرن چهارم هجرى كه معناى اصطلاحى خاص و آن‌چه امروز در ادب عربى و فارسى از آن اراده مى‌شود، به خود گرفته است، در معانى مختلفى به كار رفته است.
وضعيت كتاب
در پايان كتاب فهرستى از مقامه‌هاى عنوان شده در كتاب ذكر شده است.
منابع مقاله
- متن و مقدمه كتاب
- پايگاه مجلات تخصصى نور: مجله معارف مرداد - آبان 1363 - شماره 2عنوان مقاله: مقامه نويسى بعد از بديع‌الزمان، نویسنده: ذكاوتى قراگزلو، على رضا.
- پايگاه مجلات تخصصى نور: مجله دانشكده ادبيات و علوم انسانى دانشگاه تهران پاييز 1379 - شماره 155 عنوان مقاله: بحثى در چگونگى پيدايش «مقامات» در ادب عربى، نویسنده: حقدادى، عبدالرحيم.