اندیشوران شیعی و عرفان ابن عربی
| اندیشوران شیعی و عرفان ابن عربی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | شکرآبی، حسین (نویسنده) |
| ناشر | سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | ۱۳۹۷ش |
| شابک | 5-422-108-600-978 |
| کد کنگره | |
اندیشوران شیعی و عرفان ابن عربی تألیف حسین شکرآبی؛ عرفان ابن عربی، اگرچه در مغرب اسلامی تکون یافت، اما در شرق جهان اسلام، رواج بیشتری پیدا کرد. ابن عربی در کثرت تألیفات در حوزه عرفان، بی نظیر است. توجه گسترده به عرفان ابن عربی، نشانگر ظرفیت هایی است که در متن آثار وی، برای تفسیری موافق با مذاق شیعی وجود دارد. البته اندیشوران شیعه، که بر کتاب های ابن عربی به خصوص «فصوص الحکم»، شرحی نگاشته و یا در حوزه عرفان او قلم زده اند، از تطبیق آموزه های عرفانی او با مبانی شیعی و نقد نظر او درباره مصداق ولایت مطلقه و مقیده و دیگر مسائلی که به نظر آنان، مخالف عقاید صریح شیعه بوده است، خودداری نکرده اند.
ساختار
تألیف پیش رو شامل درآمد و هفت فصل است که فهرست عناوین کتاب عبارت است از:
فصل اول: زمینه های اقبال اندیشمندان شیعی به آثار ابن عربی
فصل دوم: علاقه مندان شیعی ابن عربی
فصل سوم: شرح نویسی بر آثار ابن عربی
فصل چهارم: تطبیق آموزه های نظری در عرفان ابن عربی با مبانی شیعی
فصل پنجم: اهتمام به موضوع ولایت
فصل ششم: امام معصوم علیه السلام، مصداق خاتم ولایت مطلقه و مقیده
فصل هفتم: نقد ابن عربی
گزارش کتاب
اندیشه ی ابن عربی به طور انکارناپذیری در حوزه ی سنت عقلانی شیعه تأثیرگذار بوده است. عرفان و حکمت شیعی در نهانی ترین لایه ها و وجود خود وامدار آموزه های اساسی عرفان نظری است که با تأسیس قواعد و روش حکمی خاص، عملا امکان فهم صحیح تری از معارف شیعی را پدید آورده است؛ اگرچه گرایش های شیعی، که از ابتدا در میان نحله های گوناگون عارفان مسلمان مشهود بوده است، به دورانی بسی پیش از ابن عربی و اتباع او بازمی گردد. مباحث اصلی ابن عربی درباره ی مفهوم انسان کامل و شباهت بسیار آن با بحث های روایی شیعه در موضوع امامت، موضع او درباره ی جبر و اختیار که به مفهوم «امر بین امرین» امامان معصوم علیهم السلام نزدیک است، باور او درباره ی مسئله ی تشبیه و تنزیه و جمع میان آن دو، و تصریح به نام مهدی (عج) به مثابه ی خاتم اولیا از جمله شواهد این تأثیرگذاری است.
درباره ی ضرورت بحث، گفتنی است برخی با تمسک به عبارات و کلمات ناسازگار محیی الدین با عقاید شیعی می کوشند همه ی ارزش های فکری او را زیر سوال ببرند، تبیین شاخصه های شروح شیعی، نوع رویکرد حکما و عرفان شیعه به آرای ابن عربی را نشان می دهد و سبب جلوگیری از افراط و تفریط درباره ی دیدگاه او می شود و پژوهشگران را به این امر متذکرمی کند که مطابق با سنت بزرگان حکما و عرفای شیعی همواره می توان ضمن احتراز از موارد ناسازگار با عقاید شیعی از ظرفیت های مبانی عرفانی او بهره جست.
کتاب حاضر ضمن اشاره به مخالفت ها و موافقت های بزرگان علمای شیعه تناسب اصول عرفان ابن عربی با آموزه های شیعی از منظر اندیشمندان بررسی خواهد شد. در شکل دهی ساختار اصلی بحث سه ساحت توصیف، تحلیل و نقد نتایج مطالعات مورد توجه بوده است. حجم اصلی مطالب توصیف و گزارش آزا و نظرات گوناگون درباره ی موضوع است و در پایان مطالب تحلیل و نقد شده است. چهار شاخصه ی اصلی بهره ی اندیشمندان شیعی از عرفان ابن عربی عبارت اند از:
- تطبیق آموزه های نظری در عرفان ابن عربی با مبانی شیعی
- اهتمام ویژه به موضوع ولایت، با توجه به اهمیت خاص این امر در آثار شارحان شیعی
- تأکید بر ولایت امام معصوم علیه السلام به مثابه خاتم ولایت مطلقه و مقیده
- نقد ابن عربی و مردود دانستن مواضع ناسازگار ابن عربی با عقاید شیعی[۱]
پانويس
منابع مقاله
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران