غالب دهلوی، اسدالله بن عبدالله
| غالب دهلوی، اسدالله بن عبدالله | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | میرزااسدالله بیگ خان غالب دِهلَوی |
| لقب | نجم‌الدوله دبیرالملک، نظام جنگ، میرزا، اسد |
| تخلص | اسد-غالب |
| نام پدر | عبدالله |
| ولادت | هشتم رجب سال 1212ق |
| محل تولد | آگره |
| رحلت | 1285ق |
| مدفن | در نزدیکی آرامگاه خواجه نظام‌الدین اولیاء |
| طول عمر | هفتادودو سال |
| اطلاعات علمی | |
| برخی آثار | دیوان غالب دهلوی مشتمل بر غزلیات و رباعیات فارسی |
میرزا اسدالله بیگ خان غالب دِهلَوی (1212-1285ق)، یکی از سخنوران و نویسندگان فارسی‌گوی و اردو زبان قرن سیزدهم هجری است که در شبه قاره هند به دنیا آمده و پس از امیر خسرو دهلوی (متوفی 725ق) یکی از بزرگ‌ترین شاعران فارسی‌زبان هندوستان است.
ولادت
نام او اسدالله خان و ملقب به نجم‌الدوله دبیرالملک، نظام جنگ و تخلص شعری‌اش غالب است:
| غالبم اسم شعر و نام من است | اسدالله خان مدح طراز[۱] |
«غالب» در اوایل، «اسد» تخلص می‌کرد و از سبک میرزا بیدل پیروی می‌نمود، بعداً تخلص «غالب» اختیار کرد و مردم معاصرش او را میرزا می‌نامیدند.
میرزا اسدالله خان غالب، در تاریخ هشتم رجب سال 1212ق، در شهر اگره هند در خانواده‌ای توانگر و صاحب مقام زاده شد. خاندان پدری او ترک‌نژاد و از آسیای میانه به هندوستان آمده بودند:
| غالب از خاک پاک تورانیم | لاجرم در نسب فرهمندیم | |
| ترک‌زادیم و در نژاد همی | به سترگان قوم پیوندیم [۲] |
او درباره مهاجرت نیای خود می‌نویسد: «نهفته مباد که نیای نامه‌نگار ترکی بود از نژاد افراسیاب و پشنگ، از ترکستان به هند روی آورد و در لاهور، در دولت معین‌الملک را تکیه‌گاه و آرامش جای ساخت». پس از آن نیای او میرزا قوقان بیک در دهلی ساکن می‌شود و با استعانت از ذوالفقارالدوله میرزا نجف خان وارد کارهای دولتی و دیوانی گردیده و بعد از درگذشت نجف خان و آشفتگی اوضاع از امور دولتی کناره میکند و به شهر اگره می‌رود و در آنجا در نزد جی‌پور به کارهای دیوانی می‌پردازد.
غالب در اشعارش به شغل رسمی و فعالیت هنری خود اشاره کرده و درباره پیشینه نیاکانش اشاره میکند که آنان از رسته ارتشیان و دیوانیان بودند.
وی مردی مسلمان و شیعه‌مذهب بود و به آیین اسلام علاقه زیادی داشت. او قصاید متعددی در توحید و نعت پیامبر و دیانت اسلام و ائمه شیعه دارد و به خاندان رسالت عشق می‌ورزد و اظهار ارادت میکند.
وفات
غالب سرانجام پس از هفتادودو سال، به سال 1285ق، درگذشت و در نزدیکی آرامگاه خواجه نظام‌الدین اولیاء به خاک سپرده شد[۳].
آثار
دیوان غالب دهلوی.
پانویس
منابع مقاله
کیانی، محسن، مقدمه «دیوان غالب دهلوی»، تهران، انتشارات روزنه، چاپ اول، 1376.