غافقی، احمد بن عبدالله بن عمر
| ابن صفار، ابوالقاسم احمد بن عبدالله بن عمر غافقى | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | ابن صفار، ابوالقاسم احمد بن عبدالله بن عمر غافقى؛ |
| نام‌های دیگر | ابوالقاسم احمد بن عبدالله بن عمر غافقى؛ |
| تخلص | ابن صفار؛ |
| نام پدر | احمد بن عبدالله بن عمر؛ |
| ولادت | 370ق |
| محل تولد | قرطبه؛، اندلس(اسپانیا)؛ |
| محل زندگی | قرطبه، دانیه؛ |
| رحلت | 426ق |
| مدفن | دانیه |
| طول عمر | 56 |
| خویشاوندان | محمد(برادر) |
| دین | اسلام |
| پیشه | ریاضى‌دان و ستاره‌شناس؛ |
| اطلاعات علمی | |
| درجه علمی | ریاضى‌دان و ستاره‌شناس؛ |
| اساتید | ابوالقاسم مسلمة بن احمد مجریطى، عمر بن احمد بن خلدون؛ |
| مشایخ | قاضى ابوعبدالله بن مفرّج؛ |
| معاصرین | امیر مجاهد عامری؛ |
| شاگردان | ابن برغوث، ابن عطّار، ابوعمر بن مهدی؛ |
| برخی آثار | 1. الزیج المختصر، 2. کتاب فى العمل بالاسطرلاب |
ابن صفار، ابوالقاسم احمد بن عبدالله بن عمر غافقى (370- 426ق/980- 1035م)، ریاضى‌دان و ستاره‌شناس اندلسى.
زادگاه و تحصیلات
او در قرطبه زاده شد و در همان شهر پرورش یافت و نزد ابوالقاسم مسلمة بن احمد مجریطى ریاضى‌دان و منجم مشهور اندلسى علم آموخت.
گویند در دانش پزشکى نیز دستى داشته و آن را از عمر بن احمد بن خلدون آموخته بود.
شاگردان و تدریس ریاضی
ابن صفار تدریس ریاضیات را که در قرطبه بدان اشتغال داشت، در دانیه نیز ادامه داد. وی از استادان طراز اول زمان خود بود و شاگردان بسیاری را آموزش داد که از معروف‌ترین آنان باید از ابن برغوث و ابن عطّار نام برد. ابوعمر بن مهدی نیز او را از شیوخ خود برشمرده است. وی از قاضى ابوعبدالله بن مفرّج و دیگران روایت شنیده و نقل کرده است. او را برادری نیز بود محمّد نام که در ساختن اسطرلاب مهارت تام داشت.
وفات
اندکى بعد از آشوب‌های قرطبه، زادگاهش را ترک کرد و در شهر دانیه در جنوب شرقى اسپانیا بر ساحل مدیترانه که پایتخت امیر مجاهد عامری بود، اقامت گزید و در همانجا نیز درگذشت.
آثار
آثار باقى مانده ابن صفار عبارتند از:
- الزیج المختصر، زیجى کوتاه به روش سند هند است، بخشى از آن که به خط عبری نوشته شده، در دست است.
- کتاب فى العمل بالاسطرلاب که با عباراتى موجز و نیکو نگاشته شده است. این کتاب را عبدالله بن محمد بن سعد بن محمد تُجیبى در 25 باب تنظیم کرده است. همچنین دو ترجمه از آن که یکى توسط یوحنای اشپیلى و دیگری به وسیلة پلاتوی تیولیایى انجام یافته، وجود دارد. متن منقح این کتاب از سوی میلیاس والى کروسا به چاپ رسیده است؛
- کتابى در ادویة مفرده که فیلسوف الدوله آن را به ابن صفار نسبت داده، امّا در منابع متقدم از آن اثر و نیزاز اشتغال ابن صفّار به طب یاد نشده است[۱].
پانویس
- ↑ ديانت، على‌اكبر، ج4، ص112
منابع مقاله
ديانت، على‌اكبر، دائر‌ةالمعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائر‌ةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377.