مسائل الإمام أحمد بن حنبل رواية ابنه أبي‌الفضل صالح
مسائل الإمام أحمد بن حنبل رواية ابنه أبي‌الفضل صالح، مجموعه‌ای است از مسائل فقهی، رجالی، حدیثی، تفسیری، اعتقادی، اخلاقی و... مطرح‌شده توسط امام احمد بن حنبل (164-241ق)، که از طریق فرزندش، ابوالفضل صالح (203-266ق)، روایت شده و با تحقیق و تعلیقات فضل‌الرحمن دین محمد، منتشر شده است.
| مسائل الإمام أحمد بن حنبل برواية إبنه أبي الفضل صالح | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن حنبل، احمد بن محمد (نويسنده) دین محمد، فضل الرحمن (محقق) |
| سال نشر | 1408ق - 1988م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 3 |
| کد کنگره | BP۱۷۹/۲/الف۲،م۵ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
امور متعددی صحت انتساب کتاب به مؤلف را تأیید می‌نماید که از جمله آنها عبارتند از اینکه بسیاری از علما در آثار خویش، این کتاب را جزو آثار او، برشمرده‌اند که قاضی ابویعلی محمد بن حسین فرا در «العدة في أصول الفقه»، از جمله آنها می‌باشد[۱].
کتاب دربردارنده مجموعا 1756 مسئله است. 1313 عدد از آنها، مسئله فقهی، 114 عدد مسائل مربوط به جرح و تعدیل و معرفة الرجال، 214 مسئله در حدیث و علل آن و شرح معانی مربوط به آن، 39 مسئله در تفسیر، 19 مسئله در عقاید و کلام، 14 مسئله در فقه و حدیث و 43 مسئله در آداب اسلامی و طب و... می‌باشد[۲].
بدون شک امام احمد در پاسخ به مسائلی که از وی پرسیده شده، از مصادر و منابع متعدد فراوانی بهره برده است که برخی را، صراحتا ذکر نموده و برخی دیگر را با مراجعه به اسانید آن، می‌توان شناخت. وی مجموعا از 81 تن از شیوخ روایت نموده که از مؤلفین در تفسیر، قرائات، حدیث، فقه، رجال، عقاید و کلام و سایر علوم می‌باشند که برخی از ایشان، عبارتند از: وکیع بن جراح بن ملیح رواسی ابوسفیان (حدود 35 نص)، ابومعاویه هشیم بن بشیر بن قاسم واسطی (حدود 31 نص)، محمد بن جعفر هذلی ابوعبدالله بصری معروف به غندر (29 نص)، ابوبکر عبدالرزاق بن همام بن نافع حمیری (21 نص)، یحیی بن سعید بن فروخ قطان بصری (21 نص) و...[۳].
نکته قابل توجه پیرامون کتاب، آن است که مؤلف در روایت از پدر خویش و نگارش آنها، شیوه و روش یک‌نواختی را مد نظر نداشته و ترتیب خاصی را رعایت نکرده و کتاب بر اساس ابواب فقهی، مرتب نشده است؛ به این صورت که ابتدا مسائل مربوط به باب طهارت را ذکر کند و سپس، به سراغ سایر ابواب، مانند زکات، حج و... برود، بلکه وی حتی مسائل فقهی را از مسائل حدیثی، تفسیری، رجالی و... متمایز نساخته است[۴].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه کتاب.