فاطمیان: 1 - طلوع یک امپراتوری اسلامی
| فاطمیان: 1 - طلوع یک امپراتوری اسلامی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | جیوا، شاینول (نویسنده) بهاری، خشایار (مترجم) |
| ناشر | نشر فرزان روز |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | ۱۳۹۸ |
| شابک | 1-510-321-964-978 |
| موضوع | فاطمیان,۲۷ - ۹۲۳ق آفریقا‌ی شما‌لی - تاریخ |
| کد کنگره | DT۱۷۳/ج۹ف۲ ۱۳۹۹ |
فاطمیان: 1 - طلوع یک امپراتوری اسلامی تألیف شاینول جیوا، مترجم خشایار بهاری؛ استقرار حاکمیت دو سده‌ای فاطمیان به عنوان نخستین دودمان شیعی بر سرزمین‌های اسلامی بازتابی منفی در تاریخ نگاری عباسیان سنی مذهب داشته است، که خود بخش عمده‌ی نوشته‌های تاریخی مسلمانان را در بر می‌گیرد. اما طی قرن بیستم میلادی، به مرور تصویری دنیادیده تر از تاریخ فاطمیان آغاز به شکل گیری کرد. غربال این روایات، به حرف ی اصلی شماری از محققان در شرق و غرب بدل شده است. این کتاب نیز بر مبنای همین پژوهش‌ها نگارش یافته است. جلد اول از دو جلد این کتاب، تاریخ مختصر دوران اولیه گسترش این امپراتوری تا فتح مصر و انتقال پایتخت به قاره‌ی امروزی در سال 363 ه.ق را در بر می‌گیرد.
ساختار
کتاب از پنج فصل تشکیل شده است.
فصل اول: سرآغاز
فصل دوم: استقرار امپراتوری در حوزه‌ی مدیترانه
فصل سوم: ادامه‌ی حکومت فاطمیان
فصل چهارم: شکل گیری امپراتوری
فصل پنجم: تسلط فاطمیان بر مصر
گزارش محتوا
فاطمیان از جهان پویای قرن چهارم هجری برآمدند و به عنوان یک خاندان شیعی اسماعیلی، مدت دو و نیم سده (297ق/909م تا 567ق/1171م ) بر جمعیتی کثیر و متنوع به لحاظ دینی و قومی فرمان راندند. قلمرو امپراتوری فاطمیان در دوره‌ی اوج گسترش خود از شمال آفریقا تا کرانه‌های اقیانوس اطلس در غرب، و تا شرق مدیترانه و کرانه‌های دریای سرخ در شرق گسترده بود و حتی دو شهر مقدس مکه و مدینه را نیز در بر می گرفت. مرجعیت امام - خلفای فاطمی تا نواحی دور دستی چون ایران، آسیای میانه، یمن، و هند امروزی پیش رفت. حکومت فاطمیان نمایانگر نخستین نظام خلافت شیعی در جهان اسلام قرون وسطا بود و مقطعی بسیار شکوفا را در بر می گرفت. چالش‌ها و دست آوردهای فاطمیان تا به امروز علایق زیادی را جذب خود کرده است. فاطمیان، با تأسیس حکومت خود در کرانه‌های جنوبی دریای مدیترانه، در منطقه‌ای با سابقه‌ی استقرار هزار ساله گام نهادند. آنان به وارثان تمدن‌هایی که قبلا در شمال آفریقا بدل شدند و نخستین پایتخت خود را نیز در نزدیکی آن پی افکندند. حوزه‌ی مدیترانه در قرن چهارم هجری وارد مقطعی از شکوفایی همزمان با افول عباسیان می‌شد. بنی عباس از سال 145ق/762م از مرکز فرهنگی خود، بغداد، به موفقیت‌های بزرگی نایل شدند و گرچه حکومت آنان با تصرف و غارت بغداد از سوی مغولان در سال 656ق/1258م فروپاشید، از مدت‌ها پیش و پس از محاصره‌ی بغداد در سال 251ق/865م دوره‌ی افول خود را آغاز کرده بودند. با انتقال وزنه‌ی تجارت بین الملل از عراق و سوریه به مصر و افریقیه (تونس امروزی)، مسیره‌های باستانی تجارت احیا شد و مهاجرت جمعیت‌های بزرگی از مردم شامل بازرگانان، صنعت گران، و محققان را در پی داشت. این نیز به نوبه‌ی خود به رنسانسی در طول مسیرهای تجارت در یک سده‌ی پیامد انجامید.
دوره‌ی فاطمی شاهد استحکام و یک پارجگی تفکر اسماعیلی و شکوفایی فرهنگ مکتوب آنان بود و میراث آنان در بین جوامع اسماعیلی در ایران، سوریه، یمن و هند تدوام پیدا کرد. امروزه این جوامع، که نسب امامان خود را به فاطمیان می رسانند، در سرتاسر جهان اسلام و نیز جهان غرب مستقرند. سرگذشت فاطمیان، میراث این جوامع معاصر اسماعیلی نیز قلمداد می‌شود. مطالعه‌ی دوره‌ی فاطمی در دهه‌های اخیر دستخوش پیشرفت‌های چشم گیری شده است. استقرار حاکمیت دو سده‌ای فاطمیان به عنوان نخستین دودمان شیعی بر سرزمین‌های اسلامی بازتابی منفی در تاریخ نگاری عباسیان سنی مذهب داشته است، که خود بخش عمده‌ی نوشته‌های تاریخی مسلمانان را در بر می‌گیرد. اما طی قرن بیستم میلاد، به مرور تصویری دنیا دیده تر از تاریخ فاطمیان آغاز به شکل گیری کرد. غربال این روایات، جدا کردن افسانه از تاریخ و تحلیل منابع غنی بسیار متنوع، به حرفه‌ی اصلی شماری از محققان در شرق و غرب بدل شده است. این کتاب نیز بر مبنای همین پژوهش‌ها و در صورت امکان، با اتکاء به منابع دست اول تاریخ عصر فاطمیان نگارش یافته است. جلد اول، مجموعه شرحی است از دوره‌ی چهار امام - خلیفه‌ی اول، از آغاز کار آنان در سال 297ق/909م در شمال آفریقا تا تثبیت حاکمیت آنان در مصر در سال 358ق/ 969 م. جلد دوم، با عنوان فرمان روایی فاطمیان در مصر، به بررسی دوره‌ی ده امام - خلیفه‌ی بعدی فاطمی می‌پردازد که دو سده‌ی حاکمیت آنان از اوج تا افول آن را در بر می‌گیرد (358ق/969م تا 567ق/1171م ).[۱]
پانويس
منابع مقاله
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران