تعامل حکومت صفویه با اقلیت‌های دینی و مذهبی
تعامل حکومت صفویه با اقلیت‌های دینی و مذهبی تألیف حسن احمدیان دلاویز؛ تبیین همکاری و تعامل مثبت و سازنده‌ی حکومت صفویه با اقلیت‌های دینی ارامنه، یهودیان، زرتشتیان و هندوها و اقلیت مذهبی یعنی اهل سنت، هدف اصلی مؤلف بوده و مباحثی مانند: تعامل اجتماعی، فرهنگی، علمی، سیاسی و اقتصادی بررسی شده است. همچنین مناطق مختلف جغرافیایی که سکونتگاه این اقلیت‌ها بوده، مورد شناسایی قرار گرفته است. در فصل پایانی نیز به آسیب‌ها و پیامدهای این تعامل اشاره شده است.
| تعامل حکومت صفویه با اقلیت‌های دینی و مذهبی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | احمدیان دلاویز، حسن (نویسنده) |
| ناشر | مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی |
| مکان نشر | قم |
| سال نشر | ۱۳۹۷ |
| شابک | 1-462-429-600-978 |
| کد کنگره | |
ساختار
این کتاب در پنج فصل و یک خاتمه به همراه فصلی در کلیات تنظیم شده است.
فهرست اهم مطالب این کتاب:
کلیات تحقیق
1- مباحث مقدماتی
گفتار اول: نگاهی گذرا به حکومت صفویه
گفتار دوم: مبانی مشترک تعامل با اقلیت‌های دینی و مذهبی
گفتار سوم: پیشینه‌ی تعامل در سیره‌ی حضرات معصومان علیهم‌السلام
گفتار چهارم: علل و انگیزه‌های تعامل حکومت صفویه با اقلیت‌های دینی و مذهبی
2- تعامل فرهنگی - اجتماعی صفویه با اقلیت‌های دینی و مذهبی
گفتار اول: تعامل فرهنگی - اجتماعی صفویه با اقلیت‌های دینی
گفتار دوم: تعامل فرهنگی - اجتماعی صفویه با هل سنت
3- تعامل اقتصادی صفویه با اقلیت‌های دینی و مذهبی
گفتار اول: تعامل اقتصادی حکومت صفویه با اقلیت‌های دینی
گفتار دوم: تعامل اقتصادی حکومت صفویه با اقلیت‌های مذهبی
4- تعامل سیاسی صفویه با اقلیت‌های دینی و مذهبی
5- پیامدها و آسیب شناسی تعامل حکومت صفویه با اقلیت ها
گفتار اول: پیامدها و نتایج تعامل حکومت صفویه با اقلیت ها
گفتار دوم: آسیب شناسی تعامل حکومت صفویه با اقلیت ها
گزارش محتوا
تاریخ حیات بشر از ابتدا با ادیان و فرقه‌های متنوعی آمیخته بوده و بشر در هیچ دوره‌ای از حیاتش در لاقیدی مطلق نمی زیسته است. تاریخ وجود انسان بر زمین با وجود یک پیامبر آغاز شده و هیچ گاه زمین خالی از حجت نبوده است. بنابراین، هرگز زمین خالی از یک دین نبوده و چنین دوره‌ای را به خود ندیده است. بر همین اساس، گرایش مردم به ادیان نیز به یک سبک نبوده و ادیان مختلف پیروان خاص خود را داشته‌اند و همه در کنار یکدیگر زندگی می‌کرده اند. اما چه بسیار ستیزها و منازعات که بر سر دفاع از یک دین یا جنگ میان پیروان ادیان وجود داشته؛ تا جایی که خونین ترین جنگ‌های تاریخ میان پیروان ادیان اتفاق افتاده است و در این میان، برخی دولت‌ها و حکومت‌ها اندیشه‌ی تعاملی داشته و با ادیان و فرق مختلف سرسازگاری داشته‌اند و چه بسا دولت‌ها که پیروان ادیان دیگر را میان خویش برنتافته اند. در این بین، اسلام دینی تعاملی است و رویه حکومت پیامبر اکرم صل الله علیه و آله نیز نشان دهنده‌ی همین ماجراست. وجود مقدس نبی اکرم صل الله علیه و آله از ابتدای بعثت خویش اساس کار را بر دعوت و گفت و گو با ادیان و اقوام مختلف قرار داده و در دوران هجرت، با یهود و نصارا پیمان‌های متعدد بست. از این رو گفت و گو و تعامل اولین گزینه‌ی اسلام بود و جنگ و جهاد با محاربان، تنها زمانی اتفاق می افتاد که پیمان محکم را نقض می‌کردند و تعامل مثبت را بر نمی تافتند. در زمان ائمه‌ی معصومین علیهم‌السلام نیز که فرق اسلامی در حال شکل گیری و گسترش بود، جلوه‌های ارتباطی با فرق گوناگون، به ویژه در دوره‌ی امامان صادقین علیهما السلام که کرسی‌های درس و مناظره به نحو گسترده شکل گرفته بود، مشهود بوده است و این الگو می باید در جهت صدور اسلام به جهان و معرفی ابعاد این دین در عملکرد دولت‌ها محسوس باشد. دولت صفویان به عنوان یک حکومت شیعی با فرق و ادیان مختلفی سروکار داشته و در خصوص نحوه‌ی تعاملش با ادیان، اندیشه‌ها و رویکردهای مختلفی مطرح است.
پژوهش در زمینه‌ی تعامل حکومت‌های شیعی با پیروان سایر ادیان و مذاهب، پیشینه‌ای به درازای عمر دولت‌های اسلامی دارد. نظر به سیره و عملکرد دولت‌های اسلامی اهل تعامل در جهان اسلام، شناخت شیوه‌های تعامل حکومت‌های اسلامی در عرصه‌های مختلف در قالب پژوهش‌های تاریخی با رویکرد ارائه‌ی راهکارهای مناسب برای ایجاد وحدت و تقریب بین مذاهب، مورد توجه کاوشگران تاریخ اسلامی قرار گرفته است. در پرتو پیروزی شکوهمند اسلامی ایران و جامه‌ی عمل پوشاندن به منویات امام و رهبری، عرصه‌ای شگرف برای شناخت اسلام واقعی به جهان بشریت و زمینه‌ای برای تعامل حکومت‌های شیعه جعفری با دیگر مذاهب اسلامی فراهم گردید. نهادهای علمی و تحقیقاتی، از جمله جامعة المصطفی صل الله علیه و آله العالمیة، تمام تلاش و همت خود را در جهت استفاده از این ظرفیت عظیم به کار گرفته و زمینه‌های لازم برای گسترش و معرفی تعامل دول شیعی و سنی در سطح بین الملل و جهان اسلام را فراهم ساخته است. در این کتاب نیز با استناد به متون تاریخی و سیره و بهره گیری از منابع معتبر و اصیل اسلامی، تعامل صفویه در دوره‌ی حکومتشان تحلیل و بررسی شده است. اثر حاضر در صدد ارائه‌ی تصویری روشن از تعامل حکومت صفویه با اقلیت‌های مذهبی و دینی مورد نظر است. نویسنده ضمن بررسی اجمالی تعامل و محورهای آن در سنت اهل بیت علیهم‌السلام، مبانی تعامل صفویه، زمینه‌های تعامل مثبت صفویه، تعامل علمی - فرهنگی، تعامل سیاسی - اجتماعی، تعامل اقتصادی صفویه با اقلیت‌های مذهبی و دینی و پیامدهای مثبت آن و در نهایت، پیامدها و آسیب شناسی تعامل این دولت با اقلیت‌های مذکور را مورد پژوهش و واکاوی دقیق قرار داده است.[۱]
پانويس