بهداشت، درمان و فرایند توسعه در دوره قاجار
بهداشت، درمان و فرایند توسعه در دوره قاجار تألیف نادر پروین؛ قاجارها یکی از حاکمیت های سیاسی در ایران را به سال 1174 ه.ق بنیان نهادند. پدیده‌ی غالب این نظام، توسعه نیافتگی در همه‌ی ابعاد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بوده است. یکی از مهم ترین بخش‌ها که به تبع این توسعه نیافتگی تا پیش از مشروطه هرگز نتوانست به پیشرفتی در خور برسد بهداشت و درمان بوده است. این بخش به چند دلیل دیگر نتوانست در توسعه‌ی سیاسی ایران عصر قاجار نقش مثبتی داشته باشد. نخست؛ مانع تراشی در مسیر توسعه‌ی ایران به روش‌های مختلف توسط کشورهای امپریالیستی و استعمارگر، و دوم؛ چالش و کشمکش بین سنت گرایان و تجددطلبان به دلیل اختلاف نظرهایی که داشتند.
| بهداشت، درمان و فرایند توسعه در دوره قاجار | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | پروین، نادر (نویسنده) |
| ناشر | منشور سمیر |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | ۱۳۹۷ش |
| شابک | 4-263-467-600-978 |
| کد کنگره | |
ساختار
مطالب این کتاب در سه فصل بیان گردیده است:
فصل اول: خلاصه‌ای از بهداشت و درمان در اسلام و ایران از آغاز تا دوره‌ی قاجار
فصل دوم: بهداشت عمومی، محیطی و فردی، بیماری ها و توسعه سیاسی مربوطه در دوره قاجار پیشا مشروطه
فصل سوم: آموزش پزشکی، پیشگیری و درمان و توسعه سیاسی مربوطه در دوره قاجار پیشا مشروطه
گزارش محتوا
یکی از شاخصه‌های توسعه در هر جامعه‌ای در عصر جدید در کنار شاخص های دیگر، سطح رفاه و وضعیت بهداشت و درمان آن جامعه است که با بررسی آن می‌توان به میزان توسعه و پیشرفت آن جامعه پی برد. در این پژوهش نیز، هدف نویسنده ارزیابی سطح رفاه و سبک زندگی، بهداشت، درمان و فرایند توسعه در دوره قاجار است. قاجارها یکی از حاکمیت های سیاسی در ایران را به سال 1174 ه.ق بنیان نهادند. پدیده‌ی غالب در این نظام، توسعه نیافتگی در همه‌ی ابعاد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بوده است. یکی از مهم ترین بخش‌هایی که به تبع این توسعه نیافتگی هرگز نتوانست به پیشرفتی در خور برسد بهداشت و درمان بوده است. به نظر می‌رسد بخش بهداشت و درمان در دوره‌ی قاجار به پیش از مشروطیت (1324-1174 ه.ق) ضمن آنکه متأثر از عدم توسعه‌ی سیاسی و اجتماعی حاکمیت قاجارها بوده، به چند دلیل نتوانست در توسعه‌ی سیاسی ایران عصر قاجار نقش مثبتی داشته باشد. نخست اینکه در این دوره کشورهای امپریالیستی و استعمارگر در صدد بودند که به روش‌های مختلف مانع توسعه‌ی ایرانیان شوند که نمونه‌ی آن جنگ های متعدد روس ها با ایران و اخذ امتیازات و قراردادهای مضر به حال ایران و سعی در نفوذ در شریان‌های اقتصادی و علمی ایران از طریق علوم نوین از جمله پزشکی بود. دوم اینکه در دوره‌ی قاجارها بین طب سنتی و جدید به دلیل اختلاف بین سنت گرایان و تجددطلبان نوعی چالش و کشمکش وجود داشت که سرانجام هیچ کدام از این دو طب نتوانستند به استقرار نهایی در ایران برسند. در نتیجه‌ی این شرایط دوره‌ی قاجاریه پیش از مشروطیت، مردم ایران به دلیل عدم وجود شرایط مساعد بهداشتی از بیماری‌های مسری و واگیر و بیماری‌های پوستی در رنج بوده، به صورتی که این بیماری ها به شدت بر جمعیت و کاهش نیروی انسانی ایران در آن زمان تأثیر مستقیم گذاشته است. ضمن آنکه به دلیل توسعه‌ی ناهمگون روش‌های پیشگیری و درمان نیز در مرحله‌ی بسیار ابتدائی و همراه با خرافه گرایی بوده است. روندی که تنها با پیروزی مشروطیت تا حدودی متوقف شده است.[۱]
پانويس