ارتش ایران در دوره صفوی و تحولات آن
| ارتش ایران در دوره صفوی و تحولات آن | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | اسدپور، حمید (نویسنده) اسکندری، حسین (نویسنده) |
| ناشر | نگارستان اندیشه |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | ۱۳۹۸ |
| شابک | 4-25-6607-622-978 |
| کد کنگره | |
ارتش ایران در دوره صفوی و تحولات آن تألیف حمید اسدپور و حسین اسکندری؛ استقرار حکومت صفویه نقطه عطفی در تاریخ ایران است که باعث تحولات عمده‌ای در جامعه ایران گردید؛ حکومتی که بیش از دو قرن در تاریخ ایران تداوم یافت و آثار آن تا مدت ها بر جامعه ایران باقی ماند. به واقع صفویان چارچوب حکومتی بر جای گذاشتند که حکومت های پس از آنان به نوعی تقریبا در این چارچوب و تشکیلات مهم آن قرار گرفتند. به همین دلیل شناخت هر کدام از نهادهای این حکومت به شناخت نهادهای حکومت های پس از صفویه نیز کمک می‌کند. ارتش مانند دیگر پدیده‌های هر حکومتی به عنوان یک نهاد، منحصر به مسائل نظامی نیست بلکه پیوندهای عمیقی با مذهب، سیاست، اقتصاد و اجتماع به ویژه در عصر صفوی داشته است. شناخت ارتش می‌تواند به تبیین بیشتر پدیده‌های دیگر این دوره نیز بینجامد. در این پژوهش تلاش شده تا مسائل نظامی، سیاسی، اقتصادی و حتی اعتقادی به صورت مجموعه‌ای واحد و تأثیر گذار بر یکدیگر مورد بررسی واقع شود. در این پژوهش، دوران صفوی به سه دوره‌ی زمانی تقسیم شده و مسائل ارتش در هر دوره به تفکیک بررسی شده است. همچنین بخش نسبتا مفصلی از کتاب به تاریخ ارتش در ایران از آغاز تا روزگار صفوی اختصاص دارد.
ساختار
در این پژوهش، دوران صفوی به سه دوره‌ی زمانی تقسیم شده و مسائل ارتش در هر دوره به تفکیک بررسی شده است. همچنین بخش نسبتا مفصلی از کتاب به تاریخ ارتش در ایران از آغاز تا روزگار صفوی اختصاص دارد:
بخش اول: ارتش در ایران پیش از عهد صفوی
بخش دوم: ارتش در عهد اول صفوی
بخش سوم: تحول در ارتش صفوی: ارتش در دوره شاه عباس
بخش چهارم: ارتش در دوره پایانی صفویه
گزارش محتوا
پدیده‌های تهاجم و تدافع از جمله پدیده‌هایی هستند که همیشه همراه و همزاد انسان ها بوده‌اند. این همراهی ناشی از دفاع انسان از خود و دستاوردهایش و گاهی نیز به دلیل طبع زیاده خواهی انسان‌ها می‌باشد. تهاجم و تدافع از جمله مسائلی هستند که از همان دوران اولیه زندگی انسان‌ها شکل گرفتند. انسان اولیه چه در مقابله با طبیعت و حیوانات و چه در برابر همنوعان خود، این دو پدیده را وسیله‌هایی جهت رسیدن به اهدافش تلقی می نمود. پس از آن که بشر به زندگی یکجانشینی و تقسیم کار روی آورد، گروهی نیز به شغل سپاهیگری و دفاع از جوامع پرداختند و نیروی نظامی یک از ارکان اصلی جوامع شد. بخش مهمی از تحولات هر جامعه‌ای مربوط به امور دفاعی و نظامی می‌باشد. به همین دلیل ارتش به عنوان رکن اصلی ساختارهای دفاعی یک جامعه مورد توجه حاکمان و سیاستمداران قرار گرفته است و هیچگاه یک جامعه از آن بی نیاز نبوده است. وجود نیروهای نظامی برای پاسداری از مرزهای جغرافیایی، سیاسی و امنیتی یک جامعه و دفاع از موجودیت کشور و ملت در هنگام تهدیدات و تهاجمات خارجی و نیز حفظ امنیت و نظم داخلی در طول تاریخ مورد تأکید حکومت ها، جوامع و متفکران بود و ایران نیز از این قاعده مستثنی نمی باشد. پس هر جامعه با توجه به نوع نیاز خود به مسأله ارتش پرداخته است. اهمیت ارتش در طول تاریخ بشریت تا بدانجاست که بخش مهمی از توسعه و گسترش توانمندی‌های انسان ها مربوط به امور نظامی می‌باشد. همچنین بخش وسیعی از اوراق تاریخ بشریت به اقدامات ارتش و امور نظامی پرداخته شده است. فعالیت های ارتش، صرفا در جنبه نظامی اهمیت ندارد، بلکه نهادی قدرتمند در طول تاریخ است که تأثیر عمیقی بر سیاست، اجتماع و اقتصاد داشته است.
در ایران از همان دوران باستان، ارتش اهمیت زیادی داشته است. در تداوم تاریخ ایران نیز ارتش و نیروهای نظامی همواره از جایگاه مهمی برخوردار بودند. موقعیت مهم جغرافیایی ایران و وجود قدرت های بزرگ و طوایف بیابانگرد در اطراف ایران ،اهمیت مساله را دو چندان نموده بود. وجود تشکیلات منظم نظامی در ایران باستان و همچنین اصطلاحات فراوان مربوط به ارتش در این دوره ،نشانگر توجه به این نهاد بوده است.
استقرار حکومت صفویه نقطه‌ی عطفی در تاریخ ایران است که باعث تحولات عمده‌ای در جامعه ایران گردید. حکومتی که بیش از دو قرن در تاریخ ایران تداوم یافت و و آثار آن تا مدت ها بر جامعه ایران باقی ماند. به واقع صفویان چارچوب حکومتی بر جای گذاشتند که حکومت های پس از آنان به نوعی تقریبا در این چارچوب و تشکیلات مهم آن قرار گرفتند. به همین دلیل شناخت هر کدام از نهادهای این حکومت به شناخت نهادهای حکومت های پس از صفویه نیز کمک می‌کند. ارتش مانند دیگر پدیده‌های هر حکومتی به عنوان یک نهاد، منحصر به مسائل نظامی نیست بلکه پیوندهای عمیقی با مذهب، سیاست، اقتصاد و اجتماع به ویژه در عصر صفوی داشته است. شناخت ارتش می‌تواند به تبیین بیشتر پدیده‌های دیگر این دوره نیز بینجامد. در این پژوهش تلاش شده تا مسائل نظامی، سیاسی، اقتصادی و حتی اعتقادی به صورت مجموعه‌ای واحد و تأثیر گذار بر یکدیگر مورد بررسی واقع شود.[۱]
پانويس
منابع مقاله
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران