صحیفه جعفری (شرح احوال امامزاده ابوجعفر عریضی در یزد)
| صحیفۀ جعفری (شرح احوال امامزاده ابوجعفر عریضی در یزد) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حسيني کاظمي، محمد بن ناصر الحق (نویسنده)
ابوئي مهريزي، محمدرضا (مقدمه‌نویس) ابوئي مهريزي، محمدرضا (مصحح) |
| ناشر | مرکز پژوهشي ميراث مکتوب |
| مکان نشر | ايران - تهران |
| سال نشر | 1398ش. |
| چاپ | يکم |
| موضوع | محمد بن علي(ع)، 350؟ - 424ق امامزاده‌ها - ايران - يزد - متون قديمي تا قرن 14 |
| کد کنگره | /م26 ح5 / 53/5 BP |
صحیفۀ جعفری (شرح احوال امامزاده ابوجعفر عریضی در یزد) تألیف سید محمدحسینی کاظمی نوربخش؛ با تصحیح محمدرضا ابوئی مهریزی؛ در احوال امامزاده ابوجعفر محمد عریضی (در گذشته‌ی 424ق) است و مدفن این امامزاده که در شهر یزد واقع شده، آرامگاه برخی بزرگان، از جمله شماری از افراد دودمان حمّویی می‌باشد . این اثر که تنها بخشی از آن باقی مانده است، در سال 962 ق مقارن با ایام سلطنت شاه طهماسب توسط سید محمد نوربخش از سلسله‌ی نوربخشیه برای شاه نعمت‌الله یزدی معروف به «باقی» از احفاد شاه نعمت‌الله ولی نگاشته شده است، و نمونه‌ای از پیوند و تعامل میان جریان‌های گوناگون طریقت مشرب به شمار می‌رود.
گزارش کتاب
اهمیت جایگاه مذهبی و اجتماعی سادات علوی در جهان اسلام و ایران باعث گشته است تا طیف وسیعی از مناسبات و جنبش‌های اجتماعی در جوامع اسلامی حول محور ایشان صورت پذیرد. گذشته از نقش بارز مدارس و مساجد جامع در تمرکز حیات فکری و مذهبی شهرها، ارادت به سادات و مزارات ایشان به عنوان نماد برجسته‌ای از علایق و عواطف مذهبی مردم، گونه‌ی دیگری از نهادهای دینی را در حیات مدنی جوامع اسلامی یعنی مزار امامزادگان رقم زد. این مسأله خود تأثیر بسزایی در شکل‌گیری شاخه‌ی مهمی از ادبیات اسلامی مشتمل بر کتب انساب و مزارات داشت هاست.
عوامل گوناگون مذهبی، اجتماعی و سیاسی در اقامت سادات در جای جای ممالک اسلامی و احیانا تبدیل مزار ایشان به یک کانون مذهبی و زیارتگاه مردم مؤثر بوده است. این مسأله علاوه بر رونق نگارش کتب انساب و مزارات سادات در طول دوران اسلامی، امروزه نیز بنا بر اهمیت آن در ساختار حیات فکری و اجتماعی مسلمانان بخشی از پژوهش‌های نوین ایرانشناسی و اسلام شناسی را به خود معطوف داشته است.
ولایت یزد نیز در مقاطع مختلف تاریخ دوره‌ی اسلامی به لحاظ جذب طیف‌هایی از سادات علوی جایگاه برجسته‌ای دارد. در این میان، امامزاده ابوجعفر محمد بن علی بن عبیدالله بن احمد شعرانی بن علی عریضی بن امام صادق(ع) که در افواه مردم یزد مشهوربه امامزاده جعفر است، بزرگترین امامزاده‌ی یزد به شمار می‌رود. چنان که برخی از مشاهیر سادات یزد چون سید رکن الدین یزدی (متوفی 732ق) و فرزندش سید شمس الدین (متوفی 733) از نوادگان وی بوده‌اند. اهمیت این امامزاده موجب شد تا تواریخ یزد هر یک جزئی از مطالب خود را به شرح احوال وی و مزارش اختصاص دهند. در میان پژوهندگان دوره‌ی معاصر نیز بسیاری از اساتید و بزرگان به پژوهش و تألیف آثاری در این باب دست یازیده‌اند.
اثری که اکنون در صدد معرفی آن هستیم جزئی از یک مجموعه‌ی خطی متعلق به کتابخانه‌ی مجلس شورای اسلامی به شماره‌ی 8867 می‌باشد . نسخه‌ی مذکور، مجموعه‌ی اوراق و رسایل پراکنده‌ای با کتابت‌های مختلف مربوط به سده‌های دهم تا سیزدهم هجری بوده که به صورت یک جلد کتاب خطی صحافی شده و درسال 1344 هجری شمسی توسط کتابخانه‌ی مجلس از مرحوم سید محمد مشکوة ابتیاع شده است. هجدهمین جزء از نسخه‌ی مزبور متضمن رساله‌ای کوچک موسوم به صحیفه‌ی جعفری در احوال امامزاده ابوجعفر یزد در پنج صحیفه است. این رساله به خط نسخ تحریری بد و بسیار مغلوط با سطوری متفاوت، در حدود اواخر سده‌ی دهم یا اوایل سده‌ی یازدهم هجری استنساخ شده است. استنساخ این نسخه علی رغم آن که ظاهرا بیش از چند دهه با تاریخ تألیف فاصله ندارد، لکن با توجه به دامنه‌ی اغلاط فراوان آن باید دست کم با دو یا چند واسطه نسبت به نسخه‌ی اصلی صورت گرفته باشد و یا آن که به دلایلی سهوهای زیادی در استنساخ آن به بار آمده باشد. رساله‌ی مزبور در روزگار شاه طهماسب صفوی (984-930ق) به سال 962 توسط شخصی از سادات نوربخش به نام محمد بن ناصرالحق بن سعد الحق بن محمد حسینی کاظمی تألیف شده است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران