هشت گفتار درباره‌ی باستان‌شناسی و تاریخ سیستان و بلوچستان
هشت گفتار درباره‌ی باستان‌شناسی و تاریخ سیستان و بلوچستان تألیف سید منصور سیدسجادی؛ گرچه نزدیک به یک سده از نخستین کاوش‌های باستان شناختی در سیستان و بلوچستان گذشته، اما داده‌های باستان شناختی از این منطقه در مقایسه با سایر مناطق ایران و مناطق همجوار، همچنان بر پژوهش‌های چند دهه‌ی گذشته استوار است. این کتاب حاصل مطالعات میدانی و کتابخانه ای مؤلف آن درباره‌ی تاریخ بلوچستان و کاوش‌های پیوسته‌ی او در شهر سوخته‌ی سیستان است؛ تحقیقاتی که به پیش از دهه‌ی هفتاد و سال‌های پس از آن باز می گردد. این کتاب بازخوانی دو متن تاریخی درباره‌ی جغرافیا و تاریخ بلوچستان را نیز در بردارد.
| هشت گفتار درباره‌ی باستان‌شناسی و تاریخ سیستان و بلوچستان | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سیدسجادی، سید منصور (نویسنده) |
| ناشر | انتشارات پل فیروزه |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | ۱۳۹۸ش |
| شابک | 9786229620533 |
| کد کنگره | |
گزارش کتاب
گرچه نزدیک به یک سده از نخستین کاوش‌های باستان شناختی در سیستان و بلوچستان گذشته، اما داده‌های باستان شناختی از این منطقه در مقایسه با سایر مناطق ایران و مناطق همجوار، همچنان بر پژوهش‌های چند دهه‌ی گذشته استوار است. این کتاب حاصل مطالعات میدانی و کتابخانه ای مؤلف آن درباره‌ی تاریخ بلوچستان و کاوش‌های پیوسته‌ی او در شهر سوخته‌ی سیستان است؛ تحقیقاتی که به پیش از دهه‌ی هفتاد و سال‌های پس از آن باز می گردد. این کتاب بازخوانی دو متن تاریخی درباره‌ی جغرافیا و تاریخ بلوچستان را نیز در بردارد.
مطالب در هشت گفتار به خوانندگان ارائه گردیده است:
گفتار نخست: جغرافیای بلوچستان در مرآت البلدان نوشته‌ی اعتمادالسلطنه و میرزا مهدی خان سرتیپ - این گفتار شامل دو پاره است؛ بخشی که اعتمادالسلطنه نگاشته و بخش دوم که گزارش میرزا مهدی خان سرتیپ قاینی را منعکس کرده است. این گزارش که به سفارش محمد اسماعیل خان نوری وکیل الملک، والی کرمان و بلوچستان در آن دوران تدوین شده، نخستین بار در روزنامه‌ی ایران اعتماد السلطنه به چاپ رسیده و بار دیگر در مرآت البلدان به طبع رسیده است. مرآت البلدان به معنای آینه‌ی شهرها که به مرآت بلدان ناصری نیز شناخته می‌شود، به تقلید از معجم البلدان حموی، فرهنگ جغرافیای ایران در دوره‌ی قاجار بوده است.
گفتار دوم: تاریخ بلوچستان در مرآت البلدان از زبان نئارک، نوشته و ترجمه‌ی اعتمادالسلطنه - این قسمت نیز از مرآت البلدان نقل شده و شامل ورایت آریان مورخ یونانی از سفر نئارک، دریاسالار اسکندر مقدونی است. نئارک به عنوان سرپرست ناوگان دریایی اسکندر و به دستور او در 326 پیش از میلاد به خلیج فارسی سفر می‌کند و گزارشی درباره‌ی ویژگی های سیاسی و اجتماعی و آبادی های آن در دوره‌ی هخامنشیان می‌نویسد. گزارش نئارک از نخستین اسناد دریانوردی در خلیج فارسی نیز به شمار می آید.
گفتار سوم: بلوچستان باستانی از آغاز تا اسلام
گفتار چهارم: کاوش در شهر سوخته
گفتار پنجم: جامعه‌ی شهر سوخته
گفتار ششم: توزیع آن در سیستان وبلوچستان
گفتار هفتم: تاریخ قوم کوچ در دوران اسلام
گفتار هشتم: یادداشتی کوتاه بر فراز و نشیب تیس
(گفتار سوم تا هشتم حاصل کار و تحقیق نویسنده در ده سال اخیر در زمینه‌ی باستان شناسی و تاریخ بلوچستان است)[۱]
پانويس