ابن جراح، محمد بن داود
| ابن جراح، محمد بن داود | |
|---|---|
 | |
محمد بن داود بن جراح (243-296ق/857-909م)، نقاد، ادیب، دیوانی و وزیر و نویسنده کتاب الورقة است.
در منابع، نخستین بار از او هنگامى یاد شده که احمد بن فرات دیوان الدار را پدید آورد (احتمالاً در 279ق) و او را همراه با برادرزاده‌اش على بن عیسى در آنجا به کار گمارد. در 285ق، مکتفى از سوی معتضد خلیفه به بلاد جبل رفت و عبیدالله بن سلیمان وزیر که در مصاحبت مکتفى بود، محمد بن داوود را که در آن وقت ریاست مجلس خراج شرق در دیوان الدار را داشت، برای رسیدگى به کارهای دیوانى با خود برد. کفایت و لیاقت محمد بن داوود در این سفر باعث شد که در زمره خواص وزیر درآمده و با دختر او ازدواج کند.
منصب‌ها
در 294ق، ریاست دیوان‌های خراج و ضیاع مشرق و نیز دیوان جیش داشت و در 296ق نیز یکى از رؤسای این دیوان‌ها بود.
چون مقتدر به خلافت رسید، محمد بن داوود با حسین بن حمدان بر عزل مقتدر هم‌داستان شد و با گروهى از کاتبان و قاضیان و امیران، ابن معتز را به خلافت نشاندند. خلیفه جدید نیز محمد بن داوود را به وزارت گماشت، ولى این خلافت و وزارت یک روز بیشتر دوام نیافت و ابن جراح پس از حمله طرف‌داران مقتدر گریخت و پنهان شد. سرانجام ابن جراح را یافته و به زندان افکندند و اندکى بعد وی را کشتند.
محمد بن داوود همواره به نزد دانشمندان و ادیبان مى‌رفت و از کسانى چون عمر بن شبه نمیری، عبیدالله بن سعد زهری و ابویعلى زکریا بن یحیى منقری روایت کرده است و کسانى چون احمد بن عبدالله بن عمار، قاضى عمر بن حسن بن اشنانى و دیگران از او روایت کرده‌اند.
آثار
مهم‌ترین اثر او که بخشى از آن برجای است، «الورقة» نام دارد که گویا همان است که در برخى منابع از آن به نام «أخبار الشعراء» یاد کرده‌اند. آثار دیگر که به او منسوب است اینهاست:
- أخبار الوزراء یا الوزراء؛
- الشعر و الشعراء؛
- من سُمّي من الشعراء عمرو في الجاهلية و الإسلام (من اسمه عمرو من الشعراء في الجاهلية و الإسلام)[۱].
پانویس
- ↑ ر.ک: سجادی، صادق، ج3، ص218-219
منابع مقاله
سجادی، صادق، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374.