انسان‌شناسی از منظر قرآن و حدیث
انسان‌شناسی از منظر قرآن و حدیث، تألیف محمد محمدی ری شهری، بخشی از دانشنامه میزان الحکمة است که به زبان عربی - فارسی با همکاری محققان پژوهشکده علوم و معارف حدیث، تدوین یافته و اینک به دلیل اهمیت آن، به صورت مستقل با ترجمه سلیس و روان حمیدرضا شیخی در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است.
| انسان‌شناسی از منظر قرآن و حدیث | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | محمدی ری‌شهری، محمد (نویسنده)
شیخی، حمیدرضا (مترجم) افقي، رسول (نویسنده) |
| ناشر | مؤسسه علمي فرهنگی دار الحديث، سازمان چاپ و نشر |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1387ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-964-493-298-4 |
| موضوع | احاديث شيعه - قرن 14 انسان شناسی(آيات-احادیث) |
| زبان | فارسی عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 141/5 /الف8م3 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
نویسنده، معتقد است برنامه ریزی برای سعادت انسان در صورتی موفق خواهد بود که بر پایه انسان شناسی از منظر آفریدگار جهان استوار باشد و کتاب حاضر تلاشی در جهت تحقق این هدف است.[۱]
ساختار
کتاب، مشتمل بر یک مقدمه و نه فصل و هر فصل مشتمل بر بخش‌هایی است. عناوین فصول کتاب به ترتیب عبارتند از: تعریف انسان، آفرینش انسان، برتری‌های انسان، حکمت آفرینش انسان، ویژگی‌های ستودنی و نکوهیده انسان، پایه‌های کمال انسان، آسیب‌های انسانیت و انسان کامل.
شیوه نگارش کتاب بدین ترتیب است که ابتدا عنوان فصل به عربی و پس از آن شماره فصل و بخش به صورت یک عدد اعشاری آمده که عدد فصل در سمت راست و عدد بخش در سمت چپ ممیز ذکر شده است. در ذیل آن نیز عنوان آن بخش آمده است. پس از عنوان ابتدا متن عربی آیات و سپس احادیث مرتبط با عنوان ذکر شده است. ترجمه فارسی در صفحه‌ای جدای از متن عربی آمده است.
در این کتاب سعی شده است از منابع معتبر و مورد وثوق شیعه بهره گرفته شود و در کتاب‌هایی مثل بحارالأنوار، علاوه بر مراجعه به بحار، به منابع و مصادر بحار هم مراجعه شده است که این کار بر ارزش و اعتبار کتاب افزوده است.
گزارش محتوا
نویسنده در مقدمه کتاب، شناخت انسان که نخستین گام در راه برنامه ریزی برای سعادت و کمال اوست را یکی از معماهای قرن اخیر دانسته که اندیشه بشر با همه پیشرفت‌های اعجاب آمیزش در حل آن اظهار ناتوانی می‌کند. وی سپس به کلامی از الکسیس کارل (1945-1873م) متفکر و زیست شناس فرانسوی که واضع علم «انسان شناسی» و برنده دو جایزه نوبل بوده اشاره کرده است. کارل، حاصل تحقیقات خود را در کتابی با عنوان «انسان، موجود ناشناخته» عرضه کرده است. نویسنده سپس چنین نتیجه می‌گیرد که برای شناخت انسان، باید به سراغ کسی رفت که انسان برای او موجودی شناخته شده است و او آفریدگار انسان است. تنها آفریدگار انسان است که حقیقت این موجود پیچیده را می‌شناسد و از همه رازها و نیازهای او آگاه است.[۲]
موضوع انسان شناسی، یکی از اصلی ترین مسائل اسلامی است که در قرآن و روایات اهل‌بیت(ع) از زاویه‌های مختلف، مورد توجه قرار گرفته است. در واقع آنچه در نصوص اسلامی (متون قرآن و حدیث) درباره عقیده، اخلاق و عمل آمده، به گونه‌ای مرتبط با موضوع انسان شناسی است؛ ولی همه این مباحث، تحت عنوان «انسان» قابل طرح نیست. نویسنده، معتقد است متون مطرح شده در مدخل «انسان»، اصلی ترین مباحث انسان شناسی را از نگاه قرآن و احادیث اسلامی در خود دارند. وی پیش از پرداختن به متن آیات و روایات، در ضمن ده عنوان تعریف اجمالی انسان، اهمیت و ارزش انسان، انسان پیش از ورود به دنیا، آفرینش ملکی و ملکوتی انسان و مباحثی از این دست مطرح شده است.[۳]
نویسنده در بخش‌هایی از کتاب لازم دیده است که علاوه بر متن عربی و ترجمه فارسی با تفصیل بیشتری به تحلیل و توضیح آن موضوع بپردازد؛ به عنوان مثال پس از موضوع آفرینش انسان برای بازگشت به سوی خدا، در ذیل عنوان «تحلیلی درباره حکمت آفرینش انسان» به توضیح این مطلب پرداخته است. وی آیات و روایاتی را که موضوع آنها حکمت آفرینش انسان است، به سه دسته تقسیم کرده و در آخر چنین نتیجه‌گیری می‌کند که حکمت آفرینش انسان این است که با به کارگیری اندیشه و عقل، با آفریدگار خود آشنا شود و با به کار بستن برنامه‌هایی که او از طریق پیامبران خود برای سعادت دنیا و آخرت انسان، ارائه کرده، به سوی رحمت مطلق خداوند متعال رهسپار گردد و برای همیشه از بهترین زندگی‌ها برخوردار شود.[۴]
مترجم کتاب، برخی عبارات مبهم را در پاورقی‌ها توضیح داده؛ مثلاً در توضیح این کلام امام صادق(ع) که: «انسان در حقیقت با آتش می‌خورد و می‌آشامد»، آتش را همان انرژی حرارتی بدن معنا می‌کند. گاه نیز احتمالاتی را که به ذهن می‌رسد بیان می‌کند؛ مثلاً در توضیح «به واسطه آب لذت خوراک و نوشیدنی را حس می‌کند»، احتمال می‌دهد شاید مقصود بزاق دهان باشد.[۵]
وضعیت کتاب
آدرس آیات و روایات، ارجاعات متعدد، معانی برخی الفاظ و عبارات در پاورقی متن عربی ذکر شده است.
فهرست تفصیلی مطالب در انتهای کتاب ذکر شده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.