اخلاق سیاسی

اخلاق سیاسی
پدیدآوران	ابراهیم‌زاده، حسن (نویسنده)
ناشر	مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)، مؤسسه چاپ و نشر عروج
مکان نشر	تهران
سال نشر	1386
موضوع	خمینی، روح‌الله رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران -۱۲۷۹، -۱۳۶۸ نظریه درباره اخلاق
کد کنگره	‏۱۵۷۴DSR/۵/الف۲۵الف۸.۸ج ۱

اخلاق سیاسی این کتاب هشتمین کتاب از مجموعه کتاب‌های امام خمینی و مفاهیم اخلاقی است که به کوشش حسن ابراهیم زاده، توسط چاپ و نشر عروج در سال 1389 منتشر شده است.

این مجموعه در نظر دارد تا نسل جوان را با بعد اخلاقی امام خمینی آشنا کند و در این راه از حجاب هایی که ممکن است وجود داشته باشد عبور کرده و حداکثر بهره را به نسل جوانان برسانند. به همین منظور کوشیده اند تا با رعایت نثر معیار و توجه به اصول درست نویسی، درعین پایبندی به جنبه استدلالی بحث، در جوانان ایجاد انگیزه کنند. بهره‌مندی از میراث ادبی گذشته و پیوند آرای امام بدان، با ارائه نگاهی تازه و کارگشا به مباحث اخلاقی و همچنین تأکید بر نیازهای جامعه برای فراهم کردن زمینه برای اینگونه مباحث از دغدغه‌های نویسنده بوده است. این کتاب در چندین بخش تنظیم شده است: انقلاب اخلاقی امام خمینی، اخلاق انقلابی امام) ره(، تجلی اخلاق در حکومت امام، امام و ریزش‌های انقلاب.

«کتاب اخلاق سیاسی» هشتمین کتاب از مجموعه کتاب‌های امام خمینی(ره) و مفاهیم اخلاقی است که توسط مؤسسه چاپ و نشر عروج وابسته به مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی(ره) با هدف آشنا ساختن نسل جوان با یکی از ابعاد اساسی شخصیت امام؛ یعنی بعد اخلاقی به چاپ رسیده است. نویسندگان این مجموعه کوشیده اند تا مفاهیم کلیدی اندیشه‌ی اخلاقی امام را به گونه‌ای منظومه وار توضیح دهند و زمینه را برای درک کامل‌تری از آرای اخلاقی امام فراهم آورند.

مفروض نویسنده این مجموعه آن بوده است که نقطه عزیمت امام، اخلاق بوده و حتی نگاه ایشان به سیاست از این منظر شکل گرفته است، لذا پدید آوردن چنین مجموعه‌ای برای فهم اصول اندیشه ایشان لازم است.

نویسنده سعی بر این داشته تا به شرح بعد اخلاق سیاسی حضرت امام بپردازد؛ به این منظور سر فصل‌های مختلفی را برای کتاب خویش انتخاب کرده تا بتواند بعد اخلاقی امام را به طور جامع به خوانندگان ارائه دهد.

آقای ابراهیم زاده قبل از اینکه وارد سرفصل‌های اصلی کتاب شوند در دو فصل کوچک به نسبت سیاست و اخلاق پرداخته‌اند و دو فصل با عناوین «سیاست، آینه اخلاق» و «تفکیک ناپذیری اخلاق از سیاست»آورده است. بعد از این دو فصل وارد بخش‌های اصلی شده‌اند.

در بخش اول که انقلاب اخلاقی امام خمینی(ره) نام دارد، نوع نگاه اخلاقی حضرت امام در آغاز مبارزه مورد بررسی قرار می‌گیرد و به برخورد های اخلاقی حضرت امام اشاره می‌شود تا بعد اخلاقی انقلاب امام خمینی را هر چه بیشتر به خوانندگان بشناساند. این بخش شامل چند سرفصل می‌شود: انگیزه‌های اخلاقی قیام امام خمینی(ره)، برخورد اخلاقی اولین گام مبارزه، برخورد اخلاقی امام با شاه، برخورد قانونی دومین گام، اعلام مبارزه سومین گام. در قالب این سرفصل‌ها روند برخودر امام با رژیم طاغوت را بیان می‌شود. امام در اولین نامه خود که پس از تصویب لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی به شاه نوشت او را با احترام خطاب و تقاضای خود مبنی بر حذف برنامه‌های مخالف دیانت از برنامه‌های دولت را خواستار شد.

در بخش بعدی، اخلاق انقلابی امام(ره) مورد بحث قرار می‌گیرد و شاخص‌های عدم اعتقاد به مبارزه مسلحانه، عدم تمایل به حزب گرایی و رفتار حزبی، عدم نگرش تاکتیکی به احزاب و دسته‌های سیاسی،رابطه اخلاقی امام با یاران خود، محوریت مهربانی در مشی سیاسی و نقش مردم در مکتب اخلاقی حضرت امام احصا و تبیین می‌شود. در بخش آخر نگاه امام نسبت به مردم به عنوان امت برگزیده، برادر رهبر و صاحب و حافظ اصلی انقلاب اسلامی تبیین شده است.

بخش سوم این مجموعه به تجلی اخلاق در حکومت امام(ره) پرداخته است و جلوه‌های آن را مورد بررسی قرار داده است. از جمله این جلوه‌ها می‌توان به برخورد عادلانه در مشی سیاسی، خدامحوری در انتخاب افراد، امام و عنصر هدایت در سیاست خارجی، حفظ حرمت انسان در پیشبرد اهداف اشاره کرد. در تشریح برخورد عادلانه نویسنده بحث نفی تبعیض در بیان اعتقادات و رعایت قانون از سوی امام را مطرح می-کند. درباره خدامحوری در انتخاب افراد، که یکی از وجوه تجلی اخلاق در رفتار سیاسی امام است؛ مواجهه‌ی امام با منتقدان، روشنفکران و جوانان مورد بررسی قرار می‌گیرد. در ذیل عنوان «امام و عنصر هدایت در سیاست خارجی» مکتب اخلاقی و سیاسی امام، اصالت هدایت در حرکت امام و تکلیف مداری در اندیشه‌ی امام باذکر مثال هایی به خواننده نشان داده شده است. در بخش «حفظ حرمت انسان در پیشبرد اهداف» رابطه ساده زیستی و مقابله با ظلم در اندیشه امام و نیز چرایی طرح دکترین ساده زیستی مسئولین و ارتباط آن با اخلاق در اندیشه امام مورد بررسی قرار می‌گیرد.

امام همواره مسئولین را سفارش می‌کردند به مدارا با مردم و می-فرمودند:»در مسائل ملایمت و جهت رحمت، بهتر از جهت خشونت تاثیر می-کند... با ملایمت انسان بهتر می‌تواند مسائل را حل کند تا با خشونت.» عذر خواهی امام از مردم در برخی از مقاطع تاریخ انقلاب،اظهار شرمندگی و کوچکی در مقابل آنان،توصیه‌های مکرر به مسئولین برای خدمت به مردم، به کارگیری الفاظ ساده و عامیانه در سخنرانی‌ها همه وهمه نشان از احترام نهادن به عامه مردم و جلب توجه مسئولین به آنها دارد.

چهارمین و آخرین بخش این کتاب، ریزش‌های انقلاب و نوع برخورد حضرت امام خمینی(ره) با این افراد را تبیین می‌کند. افرادی که از خط اصیل انقلاب خارج شدند و برخورد امام که مثل همه ابعاد زندگی شان اخلاق مدار و با رعایت حق بود. در این بخش مواجهه حضرت امام با آقایان بازرگان، شریعتمداری، بنی صدر و آقای منتظری مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. در مورد آقای منتظری سیر نامه‌های امام به او ورویکرد ناصحانه و تحذیری امام در این نامه‌ها به خوبی برخورد اخلاقی ایشان را در این مقطع از تاریخ نشان می‌دهد. تلاش امام در جهت دور نگه داشتن آقای منتظری از بحرانی بود که نظام با آن دست و پنجه نرم می کرد. این سیر در نامه‌ای که امام به وزرا و نمایندگان مجلس نوشتند آشکار شد:»... شنیدم در جریان امر حضرت آقای منتظری نیستید و نمی دانید قضیه از چه قرار است. همین قدر بدانید که پدر پیرتان بیش از دو سال است در اعلامیه‌ها و پیغام ها تمام تلاش خود را نموده است تا قضیه بدین جا ختم نگردد، ولی متأسفانه موفق نشد»....

منابع مقاله

بی‌نام، طوبی اندیشه (سطح دوم)، سیر مطالعاتی اندیشه‌های حضرت امام خمینی(ره)