نامه سرود اختران
| نامه سرود اختران | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | صبوری اصفهانی، میرزا نصرالله (نویسنده) |
| ناشر | انتشارات پرنده |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | ۱۳۹۸ش |
| شابک | 7-33-8955-600-978 |
| کد کنگره | |
نامه سرود اختران تألیف میرزا نصرالله صبوری اصفهانی؛ شاعر، ادیب، مورخ، معلم و دانشمندی نامی بود که در میان ادبای اواخر قاجار و اوایل پهلوی، مشهور و معروف شد. اثر حاضر نتیجه ی کوشش های شاگردان ایشان برای بزرگداشت آن مرحوم است. مجلد نخست، دیوان اشعاری است که امروز پس از سالیان بسیار در دستان شما قرار دارد.
گزارش کتاب
میرزا نصرالله خان کسروی متخلص به صبوری، از شعرای اواخر قرن سیزدهم و نیمه ی اول قرن چهاردهم هجری قمری و چهارمین فرزند ذکور میرزا ابوطالب خان اصفهانی مشهور به عادل است. میرزا ابوطالب در جوانی وارد مناصب دولتی دستگاه حکومت قاجاریه شد و بعدها داخل اجزای امور دفتر خاصه ی ملک جهان خانم مهد علیا مادر ناصرالدین شاه قاجار شده و از اولیای تشکیلات وی در اصفهان گردید. به نظر می رسد می توان مهم ترین دلیل تشکیل دفترخانه ی مخصوص مادر شاه را در آنجا، واقع شدن مقبره ی امیر قاسم خان قاجار قوانلو، پدر مهد علیا در قمشه (شهررضا) در هفتاد کیلومتری جنوب غربی اصفهان دانست. این مقبره به نظر می رسد در کنار مضجع شریف امام زاده سلطان شاهرضا در قمشه قرار گرفته بود که بعدها بر اثر گسترش و ساخت و تخریب بناهای اطراف آن، از میان رفته است. امیر کبیر قاسم خان قاجار (ملقب به ظهیر الدوله)، داماد فتحعلی شاه و پسر امیرکبیر سلیمان خان قاجار قوانلو، از بزرگان ایل قاجار و از افراد متنفذ و رجال صاحب نام حکومت فتحعلی شاه است. وی در سال 1247 یا 1248 هجری قمری، زمانی که عازم فارس بود در مدت اقامت خویش در قمشه، شبی پس از میگساری از بلندی به زیر افتاد و جان سپرد و سپس در جوار امام زاده شاهرضای قمشه مدفون گردید. بعدها به دستور مهدعلیا برای وی مقبره ای در آن محل ترتیب داده شد و تولیت و مواجبی برای سرکشی و نگهداری آن تخصیص یافت. میرزا ابوطالب عادل اصفهانی به سال 1287 ه. ق که برای سرکشی مقبره ی امیر قاسم خان رهسپار آن سامان بود، در قمشه بیمار شده و درگذشت و در امام زاده شاهرضا به خاک سپرده شد.
میرزا نصرالله خان از طرف مادری نیز، مادر بزرگوارش خدیجه سلطان بیگم جابری انصاری، پس از طی چندین نیا، نسب شریفش به جابربن عبدالله انصاری صحابی بزرگ پیامبر گرامی اسلام (ص) و از یاران امیر المومنین علی ابن ابیطالب(ع) می رسد. محمد در چنین خاندانی پا به عرصه ی هستی نهاد و در چنین محیطی نمو یافت. او در تهران تحت ارشاد و نظارت والده ی مکرمه و برادر بزرگترش، تحصیلات عرفی و مکتبی خویش را آغاز نمود. در چهارده سالگی به آموختن زبان فارسی و مقدمات صرف و نحو ادبیات عرب مشغول شد؛ هم زمان از محضر عالمان دیگری نیز بهره برد و علم هیئت و هندسه ی قدیم و ریاضیات را هم فراگرفت. وی در دوران نوجوانی از محضر اساتید بزرگواری بهره برد و توانست به مناسبت ذوق سرشار و طبع روان خویش در سرودن اشعار دلربا به مراتب عالیه ای برسد. چیزی نگذشت که در قواعد نحو و اشتقاقات صرف و قوانین منطق و محاسن بدیع و نکات معانی و دقایق بیان و اصول هندسه و میزان حساب و هیئت و براهین حکمت و فصول فقه و حجج اصول تبحری کلی یافت. نتیجه ی این کوشش ها، محمد جوان را مردی فاضل و شاعری زبردست از آب درآورد. پس از به اتمام رسانیدن تحصیلات، در اوایل سلطنت مظفرالدین شاه قاجار، میرزا نصرالله وارد دستگاه دیوانی صدراعظم وقت میرزا علی اصغرخان امین السلطان گردید و مناصبی را نیز بدست آورد که امروزه از آن ها اطلاع دقیق و مقرون به صحتی در دسترس نیست؛ همین قدر می دانیم که در آن سال ها قصایدی چند در مدح مظفرالدین شاه سرود که مقبول طبع شاهانه واقع شده و مفتخر به دریافت صله گردید.
اثر حاضر نتیجه ی کوشش های شاگردان وی برای بزرگداشت آن مرحوم است. مجلد نخست، دیوان اشعاری است که امروز پس از سالیان بسیار در دستان شما قرار دارد.[۱]
پانويس
منابع مقاله
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران