سیاحانی که به ایران آمده‌اند

سیاحانی که به ایران آمدند
پدیدآوران	شهبازی، داریوش (نویسنده)
ناشر	نشر ماهریس
مکان نشر	تهران
سال نشر	۱۳۹۹
شابک	‎5-14-6934-622-978
کد کنگره	‏

سیاحانی که به ایران آمدند تألیف داریوش شهبازی؛ سفر، مادر تجربه و سفرنامه مادر تاریخ است و عمارت شکوهمند تاریخ با مصالحی که سیاحان فراهم آرند، ساخته می شود. سفرنامه ها از منابع مهم جغرافیایی و تاریخی و کلید شناخت ویژگی های فرهنگی و اجتماعی جوامع انسانی، یعنی پایه ی علم تاریخ و مردم شناسی هستند. ایران از قدیم الایام به دلایل مختلف مورد توجه و عنایت جهانیان بوده است. از بررسی سفرنامه ها و تحلیل آنچه سیاحان به قلم آورده اند می توان به بسیاری از نقاط سایه روشن و ابهام آمیز تاریخ کشورمان پی برد.

ساختار

در سه برش زمانی ایران بیش از دیگر ازمنه ی تاریخ، مورد توجه علاقه مندان سفر قرار گرفته است:

الف) دوران باستان ب) دوران صفوی ج) دوران قاجاریه

کتاب پیش رو سعی دارد در دو جلد به معرفی سیاحانی که به ایران مسافرت نموده و گزارش وضعیت ایران را در این سه دوره بیان کرده اند بپردازد.

گزارش محتوا

از بامدادان تشکیل جوامع بشری، سفر برای انسان جذابیت بسیاری داشته است. گو این فقدان امکانات حمل و نقل ایمن و راحت و وجود حیوانات وحشی و راهزنان و سرما و گرمای طاقت فرسا از موانع مهم سفر محسوب می شد. شمار سیاحان و جهانگردان در قرون و اعصار اولیه از این جهت، بسیار اندک است، اما با گذشت زمان و تسلط انسان بر مصائب سفر، شاهد افزایش اندک اندک شمار جهانگردان در بستر تاریخ هستیم. چون سفر، مادر تجربه و سفرنامه مادر تاریخ است و عمارت شکوهمند تاریخ با مصالحی که سیاحان فراهم آرند، ساخته می شود. سفرنامه ها از منابع مهم جغرافیایی و تاریخی و کلید شناخت ویژگی های فرهنگی و اجتماعی جوامع انسانی، یعنی پایه ی علم تاریخ و مردم شناسی هستند. سفرنامه مطالب ارزنده ای از تشکیلات اداری، فرهنگ، آداب و سنن و شرایط اقتصادی و اجتماعی آن زمان کشورها را در بردارد. سفرنامه نویسی یکی از انواع ادبی دلپذیر در نگارش مشاهدات و توصیف آثار و وقایع و ضبط خاطرات و اطلاعات است. سفرنامه، نوعی گزارش است که نویسنده در قالب آن مشاهدات خود را از اوضاع سرزمینی که بدان سفر کرده است، شرح می دهد. سفرنامه، توصیف دیده ها و شنیده ها، همچنین برداشت فکری و شخصی سیاحان، سفرا و میسیونرهای مذهبی از یک سرزمین و آداب و رسوم مردم آن، خلق و خو، پوشاک، صنعت و اطلاعاتی از بناهای تاریخی، مسجد، کتاب خانه، بازار، بزرگان، مردم، جمعیت، آب و هوا، زبان اهالی مناطق مورد بازدید است. سفرنامه گنجینه و موزه ای از اطلاعات هستند. یکی از مهم ترین منابع در شناخت اعصار مختلف تاریخ، سفرنامه ها، خاطرات و مشاهدات سیاحان، سفرا، مبلغان مذهبی و غیره است. سرزمین ایران، به لحاظ داشتن آثار تاریخی کم نظیر و فرهنگ غنی از بامدادان تمدن بشری از مقاصد اصلی سیاحان دیگر اقوام و ملل گیتی بوده است. از بررسی سفرنامه ها و تحلیل آنچه سیاحان به قلم آورده اند می توان به بسیاری از نقاط سایه روشن و ابهام آمیز تاریخ کشورمان پی برد. سفرنامه ها آیینه ی تمام نمای گذشته ی ماست. بی آنکه تعصب نشان دهیم و از رک گویی سیاحان بهراسیم و موضع دفاعی بگیریم، باید واقع بینانه و منطقی بدان ها نظر افکنیم و گذشته ی اجدادمان را جستجو کنیم. بدیهی است در این بستر، ملت ایران مانند تمامی اقوام و ملل جهان با فراز و فرودهایی رو به رو بوده اند؛ گاهی بر فراز شکوه و جلال و گاه در لبه ی پرتگاه و سقوط.

برای تحقیق در زمینه های مختلف اجتماعی و شناخت بهتر زوایای تاریخی جوامع، بررسی سفرنامه ها می تواند منبعی ارزنده باشد. به ویژه آن که نویسندگان سفرنامه هر یک از دیدگاه های خاص خود اوضاع طبیعی، اجتماعی و یا سیاسی منطقه را مورد بازدید قرار داده اند.

منابع مقاله

کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران