فرقتی جوشقانی، ابوتراب بن علی
| فرقتی جوشقانی، ابوتراب بن علی | |
|---|---|
 | |
ابوتراب بیک بن علی فرقتی جوشقانی (متوفی 1025ق)، متخلص به فرقتی، از شعرای قرن یازدهم هجری و «ساقینامه» مهم‌ترین اثر اوست.
ولادت
تولد وی، در بلده انجدان فراهان بوده است[۱].
محل نشو و نما
ابوتراب کودکی و جوانی را در انجدان گذرانده است و سپس همراه پدرش خواجه علی، به قزوین و سپس به کاشان رفته و در آن دیار مانده است[۲].
در کلام دیگران
حسین صدیق در کتاب «نامداران اراک» چنین نوشته است: «ابوتراب بیگ متخلص به فرقتی، از شعرای قرن یازدهم انجدان، شاعری با ذوق و مردی ادیب و نکته‌سنج بود». وی ابیاتی از فرقتی ذکر کرده است. میرزا طاهر نصرآبادی، ابوتراب را کاشی دانسته و سبب این اشتباه، زندگانی وی در کاشان است، زیرا پدر او مدتی در کاشان می‌زیسته است. میرزا طاهر نوشته است: ابوتراب بیک خوش طبیعت و درست سلیقه است، اشعارش اکثراً عاشقانه و یکدست است، دیوانش قریب به دو هزار بیت به‌نظر رسیده است[۳].
سبب انتخاب تخلص
در سرو آزاد میرغلامعلی آزاد (درگذشته 1200ق) و نتایج الافکار قدرت‌الله خان گاپاموی (متوفی 1281ق) آمده که وی قطعه‌ای به تقاضای تخلص پیش صادق بیک نقاش به اصفهان فرستاد و او قطعه‌ای در جواب نوشت و چهار تخلص تجویز کرد، وی فرقتی را برگزید. از آن چهار، یکی کلیم بود، گفتند چرا کلیم تخلص نمی‌کنی؟ گفت نخواهم که ظرفا «کلیم جوشقانی» خوانند و این خود از باب اشتهار وی به کاشانی بودن است[۴].
وفات
تاریخ وفات او را شب جمعه چهارم شعبان 1025ق ذکر کرده‌اند. مزار شریف وی، در قبرستان دشت‌افروز کاشان است[۵].
آثار
وی دارای دیوان اشعاری است مشتمل بر ساقینامه، ترکیب‌بند، غزلیات و قطعات، مثنوی‌ها، مقطعات، رباعیات، دوبیتی‌ها و ابیات پراکنده می‌باشد.
مهم‌ترین اثر فرقتی، «ساقینامه» اوست که جزء بهترین ساقی‌نامه‌های زبان پارسی محسوب می‌شود و سبب مهم شهرت وی، همین ساقینامه است که به‌صورت ترجیع‌بند، در پانزده بند آمده است که با بیت:
| ساقی بده آن باده که ماه شب تراست | آن باده که گلگونه رخسار بهارست |
شروع شده است و در پایان، در بند ترجیع، آورده است:
| ما خشک لبان تشنه دیدار شرابیم | تا کاسه ما گشت تهی، خانه خرابیم |
[۶].
پانویس
منابع مقاله
فرقتی جوشقانی، ابوتراب بیک، «دیوان ابوتراب بیک فرقتی انجدانی فراهانی»، به کوشش مجتبی برزآبادی فراهانی، تهران، فردوسی، چاپ اول، 1376.