فرسان الهیجاء در شرح حالات اصحاب حضرت سیدالشهداء علیه‌السلام

فُرْسانُ الْهَیْجاء در شرح حالات اصحاب حضرت سیدالشهداء علیه‌السلام تألیف ذبیح‌الله محلاتی؛ مشتمل بر شرح حال اصحاب شهيد امام حسين(ع) است ومفصّل‌ترين کتاب در این موضوع.

فُرْسانُ الْهَیْجاء
پدیدآوران	محلاتی، ذبیح‌الله (نویسنده) فدوي اردستاني، حامد (مصحح)
ناشر	مرتضوي
مکان نشر	ايران - تهران
سال نشر	1388ش.
چاپ	یکم
شابک	‎978-964-2965-28-1
موضوع	حسين بن علي(ع)، امام سوم، 4 - 61ق. - اصحاب شيعه - سرگذشت نامه واقعه کربلا، 61ق.
کد کنگره	‏‎‏/‎‏م‎‏3‎‏ف‎‏4 / 42 BP

نویسنده به بى‌مانند بودن اين كتاب اشاره كرده وگفته است: «تاكنون در تأليفات اصحاب چنين تأليفى به نظرم نرسيده است». (ج٢، ص١۶٢).

عنوان كتاب، چنانكه نويسنده در آغاز گفته، فُرْسانُ الْهَیْجاء در تراجم اصحاب سيدالشهداءاست. (ج١، ص٢).

اصل کتاب به زبان عربی نوشته شده بود و سپس نويسنده، خود، آن را به فارسی برگردانده است. (ر.ک: ج٢، ص١۶٣). تاريخ پايان تأليف كتاب جمادى الآخر ١٣٧۴ ذكر شده است.

به پايان اين كتاب چند رساله ضميمه شده است: زندگانى محمد بن الحنفية(ع) (ج٢، ص162 -198)، اجمالى از زندگانى مختار بن ابى عبيدة الثقفى عليه‌الرحمة (ج٢، ص١٩٨ -٢٥٩) وشمس الضحى در ذكر واردات سر سيدالشهدا(ع)(ج٢، ص260 -304). بنابراين جلد دوم كتاب فُرسان الهيجاء ٣٢٠ صفحه نيست، بلكه ١٤٢ صفحه است.

فرسان الهيجاء شامل شرح حال دويست و بيست وهشت تن از اصحاب شهيد امام حسين است. به گفتۀ نويسنده، از اين عدّه، دويست وهفت نفر در كربلا و بقيّه در بصره و کوفه شهيد شدند. (ج٢،ص١۵۴). شرح حال شهيدان، به ترتيب الفبا، از يك سطر تا ده‌ها صفحه، آمده است. نویسنده از بسیاری از کسانی که در کتابهای قدیم و جدید به عنوان شهيد نام برده شده، ياد كرده و شرح حالشان را آورده است. وى چندان عهده‌دار بررسی درستی و نادرستی منقولات نشده و گاه از افرادی یاد کرده که شهید نشدند و نیز شهیدی را با دو نام یاد کرده و او را دو فرد پنداشته است. برخی از منابع نویسنده جدید است و گاه فقط بر پایۀ این منابع از فردی به عنوان شهید یاد شده‌است.

منابع مقاله

اسفندیاری، محمد؛ کتاب‌شناسی تاریخی امام حسین(ع) به ضمیمه امام حسین(ع) در الذریعه، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، چاپ اول، زمستان 1380