ديوان اشعار قاضی سعيد قمی

‏ديوان اشعار قاضی سعيد قمی
پدیدآوران	قاضی سعید قمی، محمدسعید بن محمدمفید (نويسنده) امیری فیروزکوهی، امیربانو (مصفا) (به کوشش)
عنوان‌های دیگر	دیوان
ناشر	دانشگاه تهران. مؤسسه انتشارات و چاپ
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1383ش
چاپ	1
شابک	‎964-03-4967-4
موضوع	شعر فارسی - قرن 11ق.
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	PIR۶۵۰۸/۴/د۹
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

دیوان اشعار قاضی سعید قمی، مجموعه اشعار قاضی محمد، ملقب به سعید قمی، معروف به مفید (1049- زنده تا 1107ق) است که با تحقیق امیربانو کریمی منتشر شده است.

قاضی سعید در دوران صفویه می‌زیسته و بااینکه شکل غالب شعر در عصر صفوی غزل است، اما اغلب دیوان‌های آن دوران، به نسبت یک‌سوم یا کمتر، شماری قصیده و قطعه نیز دارند. در دیوان حاضر نیز، جز غزل‌ها، فقط یک قصیده تمام که موضوعش پند و اعتبار است، همراه با اصطلاحات فلسفی و عرفانی، به سیاق سنایی، در تشویق به ترک تن و علقه‌های مادی، با گریز به مدح رسول(ص) و حضرت امیر(ع) و شریعت نوشته دارد که از لحاظ قوت لفظ و ترکیب متوسط و معمولی است. قصیده دیگری نیز در دیوان وجود دارد در مدح مولای متقیان(ع) که چند بیت آن، در مدح شاه عباس ثانی است و متعلق به دوران جوانی شاعر.

همچنین در این دیوان، چهار قطعه وجود دارد، خطاب به فیاض، استاد قاضی سعید که از نظر لفظ و معنی و قوت شاعری، بسیار خوب است، همراه با بیست بیت از یک مثنوی ناقص که «وصف باغ شاهی است» و چهارده رباعی.

غزل‌های دیوان، اغلب در حسب حال و عشق و پند و اعتبار، با رنگ و ذوق عرفانی، سروده شده است و شیوه‌ای متوسط میان عراقی و اصفهانی دارد. هرجا روان و فصیح است، رنگ عراقی به خود می‌گیرد و چون به مضمون‌بندی و نوآوری و معنی‌طرازی میل می‌کند، گاهی معنی نارسا است و این بلای جان آن دسته از شاعران سبک هندی است که از جهت ذوق و استعداد شاعری، متوسط هستند و نبوغ امثال صائب را ندارند.

به‌منظور آشنایی بیشتر با شعر وی، به ابیاتی از یکی از غزل‌های او، اشاره می‌شود:

با چشم بی‌نگاه بر این رخ نظر کنید		چشم سفید را صدف این گهر کنید
غافل مشو ز گردش گردون به گرد خویش		اینجا کنایه‌ای است که در خود سفر کنید
کونین را خدا به دو حرف آفریده است		یعنی به وقت کار، سخن مختصر کنید
از خویشتن هلال کناری گرفته است		این هم اشاره‌‎ای است که از خود حذر کنید

منابع مقاله

مقدمه کتاب.