تاريخ العرب قبل الإسلام

تاريخ العرب قبل الإسلام
پدیدآوران	اصمعی، عبدالملک بن قریب (نويسنده) آل یاسین، محمد حسن (محقق)
عنوان‌های دیگر	[عن نسخه کتبت عام 243ه بخط یعقوب بن السکیت]
ناشر	الوراق للنشر
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	2009م
چاپ	1
شابک	‎-
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/الف6ت2 231 DS
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

تاريخ العرب قبل الإسلام، تألیف راوی، مورخ، ادیب، قاری و واژه‌شناس ممتاز قرن دوم قمری، عبدالملک بن قریب اصمعی (حدود 123-‌216ق)، است که تاریخ و فرهنگ اولین شاهان و حاکمان عرب را توضیح می‌دهد. محمدحسن آل‌یاسین این کتاب را تحقیق کرده و برای آن مقدمه نوشته است.

هدف و روش

• عبدالملک بن قریب اصمعی با خطاب به دولت‌مردی که نامش را نیاورده، ولی او را مدح و ستایش فراوان کرده، افزوده است: به من فرمان دادی تا اخبار نخستین ملوک و حاکمان عرب منقرض‌شده و قسمتی از سیاست‌ها، نصیحت‌ها، اشعار، خطبه‌ها، فعالیت‌ها و حوادث آنان را جمع‌آوری کنم....
• محمدحسن آل‌یاسین با معرفی نویسنده و کتاب حاضر تأکید کرده است:

1. با انگیزه شناخت و غیرتمندی نسبت به حفظ میراث عظیم فرهنگی خودمان، به تحقیق این کتاب ارزنده اهتمام ورزیدم که توجهی خاصّ به تاریخ، سیره، اشعار و وصایای پادشاهان عرب دارد.
2. نسخه خطی این اثر، نفیس است و بلکه از نوادر شمرده می‌شود؛ زیرا آن را دانشوری ممتاز و واژه‌شناسی بزرگ، یعقوب بن سکیت (۱۸۶-۲۴۴ق)، خودش با خطّ کوفی نوشته و کتابت آن را در تاریخ 243ق به پایان رسانده است؛ یعنی 26 سال بعد از رحلت اصمعی.
3. مورخان در روایاتشان نسبت به مسئله اولین عرب‌ها، در هرچه اختلاف داشته باشند، در این مطلب اشتراک نظر دارند که عرب از نظر نسب، دو دسته بودند:
   1. عدنانی یا اسماعیلی که نسبشان به حضرت اسماعیل(ع) بازمی‌گردد.
   2. قحطانی که عرب یمن هستند و نسبتشان به یعرب بن قحطان می‌رسد.

• هرچند منابعی که فهرست آثار نویسنده را نوشته‌اند، یادی از این کتاب نکرده‌اند، ولیکن هیچ تردیدی نیست که این کتاب از آثار عبدالملک بن قریب اصمعی است و تاریخ نگارش نسخه خطی و شخصیت کاتب دانشمند آن، برای اثبات این مهمّ کفایت می‌کند و مورخانی که شرح ‌حال اصمعی را نوشته‌اند درصدد تعیین همه آثار او نبوده‌اند؛ زیرا سخنشان را با تعبیر «منها» (من مؤلفاته) آغاز کرده و با عبارت «و غير ذلك» پایان داده‌اند؛ یعنی فهرستشان جامع نیست.

ساختار و محتوا

نویسنده سامان‌دهی مشخصی برای کتابش تعیین نکرده است. برخی از محورهای مهمّ این اثر عبارت است از: اولین شاه عرب، نسب قحطان و اشعار و وصیت او به پسرانش، وصیت و شعر یعرب، عمالقه، وصیت حمیر به پسرانش، امرؤالقیس، ذوالقرنین.

نمونه مباحث

• اطلاعات درباره اولین شاهان و حاکمان عرب، اندک است. آنچه نسب‌شناسان و پیرراویان بر آن اشتراک نظر دارند این است: اولین حاکمی که در بین عرب، تاج شاهی بر سر نهاد، قحطان بن هود(ع) بن عابر بن شالخ بود و هود(ع) همان اولین پیامبری است که بعد از نوح فرستاده شد.
• ورود، مهمانی و تبریک «عبدالمطلب بن هاشم» و همراهانش بر «سیف بن ذی‌یزن» و گفتگوی آن دو و بشارت به امامت و رسالت حضرت رسول اکرم(ص)، از خواندنی‌ترین مطالب این اثر است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.