المطالع السعيدة في شرح الفريدة
المطالع السعيدة في شرح الفريدة، نوشته ادیب، مفسّر، فقیه و نویسنده شافعی قرن نهم و دهم قمری؛ جلال‌الدین عبدالرحمن سیوطی (849- 911ق)، با تلخیص الفیه ابن مالک و اضافاتی، علم صرف و نحو زبان عربی را با نظم و نثر توضیح می‌دهد.
| المطالع السعيدة في شرح الفريدة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | الفریدة. شرح |
| سال نشر | 1977م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | زبان عربی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- جلال‌الدین سیوطی، نوشته است: این تعلیقه و شرح من بر الفیه خودم در علم زبان عربی به نام «الفریدة» است که فواید بسیاری دارد... .[۱]
- محقق کتاب؛ نبهان یاسین حسین، با یادآوری اینکه این کتاب یکی از آثار نحوی مهمّ سیوطی است، زیرا اگر او در کتاب الأشباه و النظائر و همع الهوامع، ناقل و مقلّد است، ولی در این اثر، واضع و مؤسس به نظر می‌رسد؛ افزوده است: نویسنده، کوشیده است بر ابن مالک غلبه کند هرچند بر اساس عوامل دیگری، الفیة ابن مالک شهرت و رواج یافت و الفیه سیوطی و ابن معطی و حریری به فراموشی سپرده شد.[۲]
ساختار و محتوا
نویسنده در این کتاب دو جلدی، کتاب ألفیة إبن مالک في النحو و التصریف 1000 بیتی را در 600 بیت خلاصه کرده و 400 بیتی نیز خودش بر آن افزوده و الفیه جدیدی پدید آورده و شرح (نثر) نیز به‌ترتیب آن مطرح کرده است.
روش و مکتب نحوی
نبهان یاسین حسین، با تأکید بر آنکه سیوطی در مباحث ادبی و نحوی، پیرو مکتب بصریان یا کوفیان نیست و خودش صاحب‌نظر است؛ افزوده است: در ضمن پژوهش در کتاب المطالع دریافتم که سیوطی نظر و روشی مستقلّ دارد و بر اساس ادله نظر می‌دهد و کوفی، بصری و یا بغدادی نیست؛ ولی البته می‌توان گفت که در این کتاب و بسیاری از کتابهای دیگر نحوی‌اش از برخی از نحویان اندلسی مانند ابن مالک و ابن حیان تأثیر پذیرفته است.[۳] توضیحات ارزشمند و روش‌شناسانه نبهان یاسین حسین مانند بحث «موقفه من المدرستین الخلافیتین»[۴] در معرفی اجمالی حاضر نگنجد.
نمونه مباحث
- «سَألتُمُونیها»: جمعی از نحویان از استادشان پرسیدند: به نظر شما، حروف زیاده کدام است؟ پاسخ داد: «سَألتُمُونیها». آنان پنداشتند که می‌پرسد: «سَألتُمُونیها؟» یعنی (((واقعا پرسشتان از من درباره حروف زیاده است؟))) و به همین جهت پاسخ دادند: بله. استاد گفت: من جوابتان را دادم: «سَ.أَ.ل.تُ.مُ.و.ن.ی.ه.ا» [۵]
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.