التربية الترويحية في الإسلام أحکامها و ضوابطها الشرعية
| التربية الترويحية في الإسلام أحکامها و ضوابطها الشرعية | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابوسمک، احمد عبدالعزیز (نویسنده) |
| ناشر | دارالنفائس للنشر و التوزیع |
| مکان نشر | عمان |
| سال نشر | 1420ق/2000م |
| چاپ | اول |
| کد کنگره | |
التربية الترويحية في الإسلام أحکامها و ضوابطها الشرعية [۱]، تألیف احمد عبدالعزیز ابوسمک؛ در این اثر به تربیت تفریحى در اسلام یعنى هدایت و سمت‌وسو دادن اسلامى به فعالیت‌هاى تفریحى پرداخته شده است. این موضوع در ادبیات تربیتى فارسى و عربى کاملاً بدیع است چنان که در فارسى تاکنون کتابى در این خصوص منتشر نشده است، در عربى هم تنها یک اثر با این عنوان انتشار یافته است: خالدبن فهد العوده، الترویح التربوى رؤیه اسلامیه (چاپ اول: ریاض، دارالمسلم، 1414 ق).
گفتنى است در فارسى دربارۀ تفریحات در اسلام - نه تربیت تفریحى در اسلام - دست‌کم یک اثر در اختیار است: محمدسالار سمنانى، تفریحات سالم در اسلام (قم، کمیل، 1353). درعربى هم دربارۀ تفریح در اسلام و تربیت تفریحى به‌ترتیب این آثار قابل ذکر است: محمد السید الوکیل، الترویح فى المجتمع الاسلامى (مصر، دار اسامه، 1984 م) و تهامى عبدالسلام محمد السید، اسس الترویح والتربیه الترویحیه (قاهره، دارالمعارف، 1979 م)؛ اسماعیل ودادالمفتى القرغول، التربیه الترویحیه (بغداد، وزاره التعلیم العالى والبحث العلمى، بیت الحکمه، 1989 م).
بارى کتاب حاضر که در واقع رساله پایان‌نامه تحصیلى کارشناسى ارشد مؤلف است داراى مقدمه و سه فصل و هر فصل شامل چند مبحث است.
موضوع پژوهش، اهداف پژوهش، مسئله مورد پژوهش، اهمیت پژوهش، حدود پژوهش، پیشینه پژوهش، روش پژوهش، ساختار و طرح پژوهش مطالبى است که در مقدمه بدان‌ها پرداخته شده است.
در فصل او، نخست مفهوم لغوى و اصطلاحى تربیت و تفریح و نیاز انسان در زندگى روزانه به تفریح بیان شده است؛ سپس از آثار مثبت تفریح بر ابعاد گوناگون روحى، اجتماعى، اقتصادى، تربیتى، آموزشى زندگى انسان اشاره شده است. پس از آن به هدف‌هاى تربیت تفریحى در اسلام یعنى تحقق توازن در زندگى در ابعاد روحى، اجتماعى، عبادى، پرورش روحیه جهادى، پرورش بعد آموزشى و توانایى عقلى پرداخته شده است. ویژگى‌هاى تربیت تفریحى در اسلام بحث پایانى این فصل است.
عنوان فصل دوم، ضوابط تربیت تفریحى در اسلام است و در شرح و شکافت آن ازدوموضوع سخن رفته است: یکى هنجارهاى شرعى فعالیت‌هاى تفریحى؛ و دیگرى‌هنجارهاى شرعى و ضوابط مربوط به امور جانبى فعالیت‌هاى تفریحى - تربیتى. نگارنده در واکاوى گروه نخست، فعالیت‌هاى تفریحى را به: واجب، حرام، مستحب، مکروه و مباح تقسیم مى‌کند و هریک را به‌شرح مى‌آورد و به حکم فقهى مسابقات‌ورزشى اشاره مى‌کند؛ سپس از ضوابط حاکم بر گروه‌هاى شرکت‌کننده در تفریحات، زمان تفریحات، نوع پوشاک در تفریحات، رفتار افراد در فعالیت‌هاى تفریحى یادمى‌کند.
در فصل سوم که بلندترین فصل کتاب است، از محیطهاى تربیت تفریحى در اسلام و نمونه‌هایى از فعالیت‌هاى تفریحى درخور اجرا در هریک از آن‌ها سخن رفته است. نگارنده این محیطها را شامل خانواده، مسجد، مدرسه، باشگاه دانسته و به اقدامات دولت براى تأمین برخى از محیطهاى تربیت تفریحى اشاره کرده است.
شوخى، بازى‌هاى کودکانه، سفرهاى خانوادگى، سفرهاى زیارتى، خوشى در عروسى‌ها و اعیاد، کار با رایانه از تفریحات یادشده در محیط خانواده است.
از مسابقات شرعى، سفرهاى علمى و طبیعت‌گردى، سفرها و گردش‌هاى تفریحى، سفرها و گردش‌هاى چندمنظوره به عنوان تفریحات تربیتى درخور اجرا در مسجد یاد شده است.
تشکیل باشگاه‌ها و گروه‌هاى تخصصى، برپایى مسابقات عملى و فرهنگى از تفریحات معرفى‌شده براى تربیت تفریحى در مدرسه است.
مسابقات ورزشى، برگزارى اردوهاى گوناگون، فعالیت‌هاى فرهنگى از تفریحات پیشنهادشده براى اجرا در باشگاه‌ها مى‌باشد.
ایجاد و گسترش مکان‌هاى تفریحى، ایجاد امکانات و زمینه‌هاى لازم براى انجام دادن ورزش‌هاى هدفمند، ایجاد باشگاه‌ها و بوستان‌هاى علمى، بهره‌گیرى درست از وسایل ارتباط جمعى و رسانه به گونه‌اى که مخاطبان مسلمان از تولیدات ضد اخلاقى و ضد اسلامى غربى که از رسانه به خورد مردم داده مى‌شود، روى برتابند و به تولیدات اسلامى روى آورند، دیگر مطالب این کتاب است.
گفتنى است کتاب حاضر از غلطهاى چاپى تهى نیفتاده است مثلاً التومى (تربیت‌پژوه معروف لیبیایى) در آن، الثومى (ص 240)، و اعباء، اعیاء (ص 32) آمده است.[۲]
پانویس
منابع مقاله
رفیعی، بهروز، کتاب‌شناسی تعلیم و تربیت در اسلام، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص)، قم، یکم، 1390ش.