بررسی و تحلیل سبک شخصی مولانا در غزلیات شمس
بررسی و تحلیل سبک شخصی مولانا در غزلیات شمس تألیف علی حسین‌پورچافی؛ این کتاب، در یک مقدمه و چهارفصل، دیوان غزلیات مولانا را که بیش از 3200 غزل دارد از سه دیدگاه فکری، زبانی و ادبی مورد تحقیق و بررسی قرار داده است. نگارنده، در این بررسی‌ها کوشيده است، به تفکر، زبان و بیان مولانا نزدیک گردد و از این طریق به عناصر محوری و بنیادی شعر او که سبک او از آنها مایه می‌گیرد، دست یابد و ویژگی‌های سبک شخصی‌اش را کشف و بیان نماید. به این ترتیب مؤلف با استفاده از شواهد فراوان شعری از جای جای دیوان شمس، عناصر فکری، زبانی و ادبی غالب فراگیر و مکرر غزلیات مولانا را توصیف و تحلیل کرده است.
| بررسی و تحلیل سبک شخصی مولانا در غزلیات شمس | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حسین‌پورچافی، علی (نویسنده) |
| ناشر | انتشارات سمت |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1386 |
| چاپ | دوم |
| موضوع | شمس تبریزی، محمد بن علی، ۵۸۲؟ - ۶۴۵ق,نقد و تفسیر مولوی، جلال الدین محمد بن محمد، ۶۰۴ - ۶۷۲ق. شمس‌تبریزی,قرن ۷ ق. -- تا‌ریخ و نقد شعر فا‌رسی |
| کد کنگره | PIR۵۲۹۷/ح۵/ب۴ |
در فصل اول، سبک و سبک شخصی تعریف و پيشينۀ تاریخی آن در ایران بررسي شده است. در فصل دوم، سطح فکری دیوان شمس را مورد مطالمه قرار داده و در نتیجه به شش ویژگی ذیل دست یافته است: شادی گرایی و غم ستیزی؛ عرفان حماسی و حماسۀ عرفانی؛ حقیقت نمایی؛ وحدت وجود؛ مرگ ستایی؛ خاموشی.
فصل سوم به بررسی سطح زبانی دیوان شمس اختصاص دارد و آن را در سه سطح آوایی، لغوی و نحوی مورد پژوهش قرار داده و برای هر کدام ویژگی‌هایی را برشمرده است:
در سطح آوایی: موسیقی بیرونی یا عروضی؛ موسیقی کناری؛ موسیقی درونی شامل گونه‌های مختلف تکرار تسجیع و تجنیس؛ مشدّد آوردن مخفف و مخفف آوردن مشدّد؛ تخفیف واژه‌ها با حذف حروف آنها؛ ابدال(تبدیل حرفی به حرف دیگر)؛ تلفظ کسرۀ اضافه بعد از کلمات مختوم به‌های غیر ملفوظ (به...)؛ آوردن اوزان شعری در میانه یا پایان غزل‌ها؛ و مانند اینها.
در سطح لغوی یا سبک شناسی واژه‌های دیوان شمس: گستردگی واژگان؛ لغات و عبارات عربی؛ واژه‌های تر کی و یونانی؛ استفاده از واژه‌های غیر رسمی و عامیانه؛ واژه‌های برساخته نامستعمل و غیردستوری؛ واژه‌های محوری؛ استعمال اندر به جای در؛ کاف تصغیر، تحقیر،تحبیب و ترحّم.
در سطح نحوی: کاربردهای کهن دستوری؛ حذف حروف اضافه؛ آوردن حرف اضافه پس از متمم؛ کوتاهی جمله‌ها؛ تکرار جمله‌ها؛ و کثرت جمله‌های خطابی.
در فصل چهارم؛ به بررسی سطح ادبی دیوان شمس پرداخته و ویژگی‌های آن را به ترتیب ذیل مطرح کرده است: نماد گرایی؛ جاندارانگاری یا تشخیص؛ گستردگی صور خیال عامیانه و وجه شبه‌های عارفانه؛ تصاویر پارادوکسی یا متناقض نما؛ کثرت تلمیح.
مبنای کار در اين تحقیق، مجموعه ده جلدی غزلیات مولانا معروف به دیوان کبیر، تصحیح فروزانفر بوده است. در پایان فهرست منابع و مآخذ قرار دارد.[۱]
پانويس
- ↑ ر.ک: عالمی، محمدعلم، ص391-392
منابع مقاله
عالمی، محمدعَلَم، کتاب‌شناسی توصیفی مولانا (شامل جدیدترین تحقیقات و قدیمی‌ترین کتاب‌های مولوی پژوهی)، قم، انتشارات دانشگاه قم، 1392ش.