از خاک تا افلاک: سیری در سروده‌های مولانا جلال‌الدین

از خاک تا افلاک: سیری در سروده‌های مولانا جلال‌الدین
پرونده:NUR107300J1.jpg
پدیدآوران	سرامی، قدمعلی (نویسنده)
ناشر	انتشارات ترفند
مکان نشر	تهران
سال نشر	1384ش.
چاپ	دوم
موضوع	مولوي، جلال الدين محمد بن محمد، 604 - 672ق. - نقد و تفسير شعر فارسي - قرن 6ق. - تاريخ و نقد
کد کنگره	‏

از خاک تا افلاک: سیری در سروده‌های مولانا جلال‌الدین تألیف قدمعلی سرامی؛ این کتاب، در پنج مقاله دانش و هنر شعری و بداهه‌پردازی مولانا را مورد بحت قرار داده و ویژگی‌های غزلیات و رباعیات آن را با زبان ادبی و عالمانه بیان نموده است. عناوین مقالات عبارت است از: از دو نقطه تا همه چیز...؛ سخن، سماع زبان...؛ با دل بشمار: یک، دو، سه، چار؛ خاکستر یاد آيينۀ فریاد؛ دکان فقر.

در مقالۀ «از دو نقطه تا همه چیز»، کوشیده است که ذهن و شخصیت يا به تعییر خودش رواندیس مولانا را در میدان دید اکنونیان و آیندگان برافرازد. در مقالۀ «سخن، سماع زبان»، با بررسی ده ویژگی شعری مولانا تلاش کرده است تا چند و چون آفرینش سروده‌های دیوان شمس را آشکارتر سازد و نشان دهد که شیوۀ مولانا در شاعری با هیچ یک از سرایندگان دیگر نمی‌خواند. در مقالۀ «با دل بشمار، یک، دو، سه، چار»، سعی کرده، با ذکر چند دو بیتی و رباعی، نشان دهد که چگونه سخن سرایان فارسی، به ویژه مولانا توانسته‌اند در این تنگنا زبان‌آوری و طبع آزمایی کند. نگارنده، قسم یاد کرده که شعر مولانا در دیوان کبیر چه در غزلیات و چه در رباعیات هميشه به خون دل آغشته است. در مقالۀ «خاکستر یاد و آیینۀ فریاد»، به ترانه‌ها و رباعیاتی اشاره دارد که از مولانا نیست، بلکه از شاعران دیگر چون ابن‌ سینا، سنایی غزنوی، عطار نیشابوری، شیخ احمد غزالی، فرّخی سیستانی و.. می‌باشد؛ ولی مولانا آن‌ها را در مجموعه ترانه‌های خود آورده و در هنگام سماع و دست افشانی با یاران خود می‌خوانده‌اند. به این گونه ترانه‌ها که سرایندۀ مشخصی ندارد، رباعیات سر گردان یا مشاع نام داده است و سرانجام در مقالۀ «دکان فقر» از راز و رمز سروده‌های مثنوی معنوی، سخن گفته و در این مورد نکاتی را ذکر نموده و سرانجام، تحت عنوان کتاب نما فهرست منابع و مآخذ را آورده است.

منابع مقاله

عالمی، محمدعَلَم، کتاب‌شناسی توصیفی مولانا (شامل جدیدترین تحقیقات و قدیمی‌ترین کتاب‌های مولوی پژوهی)، قم، انتشارات دانشگاه قم، 1392ش.