زبانه شمس و زبان مولوی

زبانۀ شمس و زبان مولوی
پدیدآوران	یثربی، یحیی (نویسنده) رحمتی، الهام (ویراستار)
ناشر	امیرکبیر
مکان نشر	تهران
سال نشر	1386
چاپ	اول
کد کنگره	‏

زبانۀ شمس و زبان مولوی تألیف یحیی یثربی؛ این کتاب، برگزیدۀ غزلیات دیوان کبیر مولانا، همراه با تفسیر، تحلیل و طبقه‌بندی موضوعی آنهاست. نگارنده دربارۀ انگیزه‌اش از تدوین اين اثر می‌گوید: از غزل‌های دیوان کبیر، بارها گزینش و در اختیار دیگران قرار داده شده است؛ لکن گزینش‌ها بیشتر بر پایه جنبه‌های ادبی انجام پذیرفته‌است؛ اما چون هدف وی توجه بیشتر به اشارات سلوکی غزل‌ها بوده؛ بدون توجه به گزینش‌های پیشین، دست به انتخاب جدیدی زده و جنبه‌های عرفانی غزل‌ها را برجسته کرده و طبقه بندی موضوعی آن‌ها را بر اساس تقسیم بندی سنتی علم عرفان،انجام داده است.

کتاب مشتمل بر مقدمه(در سه فصل) و متن (در پنج فصل) است.

در فصل نخستِ مقدمه، این پرسش مطرح می‌شود که سلوک عرفانی چیست؟ آنگاه برای روشن شدن چیستی سلوک عرفانی، به اختصار، به اصول اساسی عرفان، اشاره می‌کند. در فصل دوم به بررسی منازل و مقامات و احوالات سالک می‌پردازد و همه عناوین مربوط به منازل و مقامات را در سه مرحله عمده، با عناوین: آغازینه‌ها، رضا و فنا توضیح می‌دهد. فصل سوم، سه مطلب مهم دارد:

۱. هماهنگی لفظ و معنی در قلمرو عرفان؛

۲. شخصیت سلوکی مولانا و مقایسه اجمالی مولانا با عارفان بزرگ و اثرگذار،

۳. ویژگی‌های دیوان کبیر و مقایسه آن با مثنوی.

در متن اصلی کتاب، با عنوان تفسیر، تحلیل و طبقه‌بندی موضوعی دیوان کبیر، مجموعه‌ای از غزلیات مولانا در پنج فصل تدوین شده است. عناوین فصل‌ها به ترتیب عبارتند از: از انسان تا سلوک؛ در قلمرو سلوک؛ عوالم و عجایب عشق و سلوک؛ تنگناها و دلتتگی‌ها؛ و رهایی و پرواز. هر بخش(فصل) پنج گانه؛ عناوین فرعی بسیاری دارد. در آغاز هر بخش و هر عنوان فرعی و گاه در آغاز هر غزل، مقدمه‌ای یا توضیحی به فراخور موضوع ذکر می‌کند؛ اما به شرح ابیات، لغات و اصطلاحات دشوار و جنبه‌های ادبی ابیات نمی‌پردازد. منابع و مآخذ مطالب در پایان کتاب درج شده است.

منابع مقاله

عالمی، محمدعَلَم، کتاب‌شناسی توصیفی مولانا (شامل جدیدترین تحقیقات و قدیمی‌ترین کتاب‌های مولوی پژوهی)، قم، انتشارات دانشگاه قم، 1392ش.