مفید العلوم و مبید الهموم (ابن حشاء)
مفيد العلوم و مبيد الهموم، تألیف ابن حشاء تونسی، از علمای قرن هفتم هجری، فرهنگ‌نامه و شرح واژگان طبی دشوار «المنصوري في الطب» زکریای رازی است. رشید تفقد این کتاب را به فارسی برگردانده است.
| مفید العلوم و مبید الهموم(ابن حشاء، احمد بن محمد) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن حشاء، احمد بن محمد (نويسنده)
خباز، رشید تفقد (مترجم) دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران (تهيه کننده) |
| عنوان‌های دیگر | فرهنگ نامه واژگان دشوار المنصوری في الطب محمد ذکریای رازی ** مفید العلوم و مبید الهموم. فارسی |
| ناشر | دانشگاه علوم پزشكی ايران. مؤسسه مطالعات تاريخ پزشکی. طب اسلامی و مکمل ** نشر آبژ |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1389ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-600-91694-6-7 |
| موضوع | پزشکی - واژه نامهها - فارسی - زبان عربی - واژه نامهها - فارسی |
| زبان | عربی - فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /الف2 م7041 121 R |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
در میان کتب و رسائل پرارزش و محققانه زکریای رازی در زمینه علوم پزشکی، کتاب «المنصوري» هم به‌لحاظ حجم نه‌چندان زیاد و هم به‌لحاظ جامعیت و ارائه مطالب در ده بخش اهمیت فراوانی دارد؛ لذا از دیرباز مورد توجه اهل فن در سراسر جهان اسلام و نیز اروپا قرار گرفته است تا جایی که با عناوین مختلف به‌کرات در اروپا ترجمه و منتشر شده است. ترجمه فارسی کتاب «المنصوري» نیز در سال 1387ش، توسط دانشگاه علوم پزشکی تهران انتشار یافته است.
به‌هرحال جایگاه ممتاز و کم‌نظیر و شاید در مواردی حقیقتاً بی‌نظیر رازی و کتاب «المنصوري» او و توجه و اقبال حکما از قرن چهارم هجری تاکنون، ضرورت دسترسی آسان به مفهوم و معنای اصطلاحات و لغات به‌کاربرده‌شده در این کتاب را ایجاب می‌نمود؛ لذا کوشش‌هایی در این‌باره صورت گرفته که از جمله آنها باید به کتاب ارزشمند «مفيد العلوم و مبيد الهموم» اثر احمد بن محمد (ابن حشا) از حکیمان قرن هفتم مغرب اسلامی اشاره کرد که هزاران فرسنگ دورتر از ری، زادگاه و محل و فعالیت رازی، لغت‌نامه و فرهنگ اصطلاحات کتاب «المنصوري» را برای آنها که از سفره پربرکت دانش و تجربه رازی بهره می‌گرفتند، تهیه و تدوین نمود[۱].
شارح در این کتاب، اصطلاحات دانش طب را با اندوخته علمی خود بر پایه تجربه و قیاس به چینش حروف فرهنگ شرح می‌کند. دقت، گزیدگی، دوری از پرداختن به اختلاف‌ها، نیز آگاه شدن بر گویش مردمان افریقیه و راست‌گفتاری شارح، آن را کتابی سودمند، به‌ویژه در بخش واژگان طب ساخته و خواننده آگاه بر درون‌مایه کتاب در رسیدن به خواسته رازی در کتاب «المنصوري» توانمندتر می‌گردد[۲].
نویسنده در ابتدای کتاب شیوه درست ارائه واژگان را بر اساس حروف اصلی می‌داند، نه زائد که شیوه رایج لغت‌شناسان است، اما چون هدف در این کتاب آگاهی مبتدی بوده است، باب‌های کتاب را بر اساس حروف آغازین پایه نهاده است تا جستجو برای مبتدی آسان گردد[۳].
پانویس
منابع مقاله
پیشگفتار ناشر، مقدمه مؤلف و مترجم.