ابن قاضى بعلبک، بدرالدين مظفر بن عبدالرحمان بن ابراهيم
| ابن قاضى بعلبک، بدرالدين مظفربن عبدالرحمان بن ابراهيم | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | مظفربن عبدالرحمان بن ابراهيم؛ |
| نام‌های دیگر | ابن قاضى بعلبک، بدرالدين مظفربن عبدالرحمان بن ابراهيم؛ |
| لقب | بدر‌الدین؛ |
| تخلص | ابن قاضى بعلبک؛ |
| نام پدر | عبدالرحمان بن ابراهيم؛ |
| محل تولد | دمشق؛، شام(سوریه)؛ |
| محل زندگی | دمشق، رقه؛ |
| رحلت | ح650ق؛ |
| خویشاوندان | |
| دین | اسلام؛ |
| مذهب | اهل‌سنت؛ |
| پیشه | طبيب، فقيه؛ |
| منصب | ریاست اطبا؛ |
| اطلاعات علمی | |
| درجه علمی | طبيب، فقيه، حافظ قرآن؛ |
| اساتید | مهذب‌الدين عبدالرحيم بن على دَخوار، زين‌الدين اعمى، شهاب‌الدين ابوشامه؛ |
| معاصرین | ابن ابى اصيبعه، ابن عبری، ملک الاشرف موسى ايوبى، مظفرالدين يونس بن مودود بن الملک العادل، ملک‌الصالح ايوبى؛ |
| برخی آثار | 1. شرح تذکره المعرفه لابقراط ، 2. مفرح النفس؛ |
ابن قاضى بَعْلَبَک، بدرالدين مظفربن عبدالرحمان بن ابراهيم ، طبيب، فقيه و حافظ قرآن در سده 7ق/13م.
او را به سبب اينکه پدرش قاضى بعلبک بود، ابن قاضى بعلبک خوانده‌اند.
ابن ابى اصيبعه و ابن عبری به رغم اينکه هر دو معاصر ابن قاضى بوده‌اند، مطلبى درباره تاريخ تولد وی نياورده‌اند. ابن عبری تنها به ذکر خلاصه‌ای از زندگى وی و کتاب مُفرّح النفس او اکتفا کرده است، و بيشتر کسانى که از ابن قاضى ذکری به ميان آورده‌اند، به گفته‌های ابن ابى اصيبعه استناد کرده‌اند.
ولادت، تحصیلات، مشاغل، مناصب
ابن قاضى در دمشق تولد و رشد يافت و نزد مهذب‌الدين عبدالرحيم بن على دَخوار (د 628ق/1230م) طب آموخت و در آن مهارت يافت.
در 622ق که مهذب‌الدين برای معالجه ملک الاشرف موسى ايوبى (حک 626 -634ق؟/1229-1237م) نزد وی رفت، ابن قاضى نيز با او همراه شد.
مدتى بعد که به شام بازگشت، در بيمارستان رقه به طبابت مشغول شد و در آنجا کتابى درباره خصوصيات طبيعى شهر رقه ( مزاج الرقّه ) به رشته تحرير درآورد.
وی در دوران اقامت چند ساله خود در رقه، به تحصيل حکمت نزد زين‌الدين اعمى پرداخت. چون به دمشق بازگشت، در 635ق/1237م به خدمت مظفرالدين يونس بن مودود بن الملک العادل فرا خوانده شد و در 637ق به سمت رياست اطبا و جراحان و چشم پزشکان گمارده شد.
ابن قاضى با داشتن اين مشاغل همچنان به تحصيلات خود در علم پزشکى ادامه داد.
در 645ق نيز از سوی ملک‌الصالح ايوبى، امير دمشق، در مشاغل پيشين ابقا شد. او نزد ديگر اميران ايوبى دمشق نيز از منزلت خاصى برخوردار بود و مقرری ماهانه داشت. در همين مدت در بيمارستان نوری به معالجه بيماران هم مى‌پرداخت.
ابن قاضى بعلبک سپس به تحصيل علوم دينى روی آورد، به همين سبب در خانه‌ای در نزديکى مدرسه قليجيه اقامت گزيد و به آموختن فقه، ادبيات، تفسير و قرائت نزد شهاب‌الدين ابوشامه پرداخت و ظاهراً تا آخر عمر به همين کار ادامه داد.
وفات
از تاريخ درگذشت او نيز آگاهى در دست نيست، اما همچنانکه حاجى خليفه حدس زده است، مى‌بايست پس از 650ق/1252م بوده باشد.
فعالیت‌ها
ابن ابى اصيبعه او را به پرهيزگاری و دين‌داری ستوده است. از جمله کارهای قابل توجهى که به ابن قاضى بعلبک نسبت داده مى‌شود، توسعه بيمارستان نوری و آب‌رسانى‌ِ آن را مى‌توان ذکر کرد. او خانه‌‌های مجاور بيمارستان را خريد و به بيمارستان ملحق کرد و اتاق‌های آن را توسعه داد.
آثار
تنها اثری که تاکنون از ابن قاضى بعلبک به دست آمده، کتابى است با عنوان:
1- شرح تذکره المعرفه لابقراط،
نسخه‌ای از اين اثر در کتابخانه قاسم رجب در بغداد موجود است.
کتابى نيز در کتابخانه رياض با عنوان:
2- شرح مقدمه المعرفه لابقراط،
موجود است که به نظر زرکلى احتمالاً اين هر دو يک کتاب هستند.
علاوه بر اين، آثار ديگری نيز به او نسبت داده شده است:
1. مفرح النفس،
در کتابخانه سامى ابراهيم حداد در سوريه کتابى نيز با همين عنوان وجود دارد، ولى از مؤلف آن به نام شرف‌الدين محمد بن عمر بغدادی ياد شده است. به گفته حداد بورگل آن را در زمره آثار ابن قاضى بعلبک دانسته و گويا درصدد نشر آن بوده است.
2. شرح کتاب الاخلاط: ترجمه حنين بن اسحاق،
3. مقاله فى مزاج الرقه،
4. الملح فى الطب،
[۱].
پانویس
- ↑ سلماسى، مهدی، ج4، ص441
منابع مقاله
سلماسى، مهدی، دائر‌ه‌المعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائر‌ه‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377.