ابن فصيح، ابومحمد عبدالله بن احمد
| ابن فصيح، ابومحمد عبدالله بن احمد | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | عبدالله بن احمد؛ |
| نام‌های دیگر | ابن فصيح، ابومحمد عبدالله بن احمد؛ |
| لقب | جلال‌الدین؛ |
| تخلص | ابن فصیح؛ |
| نسب | همدانى؛ |
| نام پدر | احمد؛ |
| ولادت | 702ق؛ |
| محل زندگی | کوفه، بغداد، دمشق؛ |
| رحلت | 745ق؛ |
| طول عمر | 43؛ |
| خویشاوندان | |
| دین | اسلام؛ |
| مذهب | حنفی؛ |
| پیشه | ادیب، نحوی، فقیه؛ |
| اطلاعات علمی | |
| درجه علمی | ادیب، نحوی، فقیه؛ |
| مشایخ | ابن دوالیبى، على بن عبدالصمد بن ابى الجیش، جزری، ذهبى؛ |
| شاگردان | سعید بن عبدالله دهلى؛ |
| برخی آثار | 1. عمدة القراء و عدة الاقراء فى الفرق بین ظاءات القرآن وضاداته، 2. مستحسن الطرائق فى نظم کنز الدقائق؛ |
ابن فَصیح، ابومحمد عبدالله بن احمد، ملقب به جلال‌الدین (702- 745ق/1303-1344م)، ادیب، نحوی و فقیه حنفى.
از نسبت همدانى وی چنین برمى‌آید که اصل و نسبش ایرانى است.
مشایخ، شاگردان، مهارت‌ها
وی در کوفه پرورش یافت، اما دوران جوانى خویش را در بغداد گذراند.
از کسانى چون ابن دوالیبى و على بن عبدالصمد بن ابى الجیش حدیث شنید، سپس به همراه پدرش به دمشق رفت و در آنجا نیز نزد دانشمندانى چون جزری و ذهبى به فراگیری حدیث پرداخت.
سعید بن عبدالله دهلى از شاگردان او بوده و از وی روایت کرده است.
ابن حجر مهارت وی را در نظم و نثر ستوده و چنانکه از عناوین برخى از آثار او پیداست، در علم قرائات نیز مهارت داشته است.
آثار
1. عمدة القراء و عدة الاقراء فى الفرق بین ظاءات القرآن وضاداته،
قصیده‌ای است مرکب از 27 بیت به همراه شرح آنها. وی در ابیات نخستین قصیده، واژه‌هایى از قرآن را که حرف ظا در آنها به کار رفته، آورده است و در ادبیات بعدی به برخى الفاظ مشابهى که در قرآن به کار رفته و تنها در ظا و ضاد اختلاف دارند و اغلب با هم اشتباه مى‌شوند، پرداخته است.
نسخه‌های این اثر در کتابخانه‌های مختلف از جمله دارالکتب مصر، اوقاف بغداد، برلین، دانشگاه پرینستون و ظاهریه موجود است.
2. مستحسن الطرائق فى نظم کنز الدقائق،
از این اثر تنها یک نسخه در ازهریه موجود است.
به گزارش برخى منابع کهن وی دو قصیده نیز در مدح رسول اکرم(ص) و نیز قصیده‌ای با عنوان عقد الدر فى عقدالحر داشته که از هیچ‌یک از آنها اثری بر جای نمانده است[۱].
پانویس
- ↑ محمدزاده، رضا، ج4، ص399
منابع مقاله
محمدزاده، رضا، دائر‌ه‌المعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائر‌ه‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377.